Foetaal Alcohol Syndroom komt vaker voor dan gedacht – dus ja, dat ene glaasje is al teveel
Je hebt er vast weleens van gehoord: Foetaal Alcohol Syndroom. Een aandoening waar kinderen mee geboren worden als hun moeder tijdens de zwangerschap alcohol heeft gedronken. Veel alcohol. Althans, dat denken we meestal. Want voor een kind met FAS moet je wel behoorlijk diep in het glaasje hebben gekeken. Toch? Dat valt dus wel tegen.
Mijn derde zwangerschap was ongepland. Ik kwam er pas achter toen ik al geruime tijd overtijd was en dat betekende dus ook dat ik niet de voorzorgsmaatregelen had genomen waar ik me bij mijn andere kinderen wel aan gehouden had. Niet dat ik nou zo’n ongezond leven leidde, helemaal niet zelfs, maar ja, ik dronk heus weleens een wijntje. Niet iedere dag, maar af en toe weleens. Zoals die keer op die werkborrel bijvoorbeeld, toen ik twee glaasjes witte wijn gedronken had. En er kort daarna dus achterkwam dat ik zwanger was. Paniekerig vertelde ik dat aan een vriendin, die mijn zorgen lachend wegwuifde en zei dat het allemaal wel los zou lopen. Omdat de bloedbaan van de baby zo vroeg nog niet verbonden was met die van mij en het dus heus geen kwaad had gekund. Ik was blij met haar woorden, maar helemaal gerust was ik er toch niet op. Inmiddels is mijn dochter drie jaar oud en vooralsnog kan ik geen rare dingen bij haar ontdekken. Ze ontwikkelt zich normaal en alles lijkt wat dat betreft gelukkig in orde, dus ik ga er maar vanuit dat die twee wijntjes haar geen schade hebben toegebracht. Toch voelt het soms nog steeds een beetje alsof ik door het oog van de naald gekropen ben. Want het had zomaar gekund dat ze er wél iets aan overgehouden had. Want veel meer kinderen dan aanvankelijk werd gedacht zitten ergens op het zogenaamde Foetaal Alcohol Syndroom Spectrum.
Lees ook: Hoe slecht is suiker eten tijdens je zwangerschap nou helemaal?
Er zijn namelijk nog steeds veel vrouwen die tijdens hun zwangerschap alcohol drinken. Bijna de helft van de vrouwen zelfs, volgens de Gezondheidsraad. En dan hebben we het niet over vrouwen met een alcoholprobleem, of uit laagopgeleide ‘Tokkie’ milieus, die met hun bolle buiken in de kroeg lustig baco’tjes staan weg te tikken. Nee, dan hebben we het gewoon over vrouwen zoals jij en ik. Vrouwen die het beste met hun kind voor hebben en verantwoordelijk omgaan met hun lichaam en hun zwangerschap. Maar die in de veronderstelling zijn dat dat ene glaasje, bijvoorbeeld met Kerst, of op die bruiloft, of tijdens dat etentje, best wel kan. Of vrouwen zoals ik die niet door hadden dat ze zwanger waren en dus ook niet wisten dat ze niet meer mochten drinken. Maar dat ene glaasje, of die twee wijntjes op die werkborrel, die kunnen wel degelijk kwaad. Want de gevolgen van alcohol op een ongeboren kind zijn veelomvattend. Het is niet altijd zo dat een kind meteen de ergste variant van Foetaal Alcohol Syndroom krijgt, met de uiterlijke vervormingen, het lage IQ en de mentale en psychologische problemen. De gevolgen van alcohol drinken tijdens de zwangerschap kunnen in allerlei gradaties voorkomen. Maar zelfs al verliest een kind ‘maar’ 2 IQ-punten door dat ene glaasje wijn, dan is dat toch eigenlijk al erg genoeg?
Geschat wordt dat er net zoveel kinderen een variant van FAS hebben als er kinderen zijn met autisme. Dat is dus ongeveer drie procent van de kinderen en onderzoekers denken dat deze schatting nog aan de lage kant is. Amerikaans onderzoek wijst uit dat de meeste kinderen die lijden aan symptomen veroorzaakt door FAS nooit juist gediagnosticeerd en dus ook niet adequaat behandeld zijn, omdat we dus een verkeerd beeld hebben van hoe FAS bij kinderen zich uit. Dat kan per geval namelijk dus nogal verschillen. Daarom is het advies van de Gezondheidsraad dat zwangere vrouwen absoluut geen alcohol zouden moeten drinken, ook niet dat ene glaasje. Sterker nog, eigenlijk zouden alle vrouwen in de vruchtbare leeftijd die geen voorbehoedsmiddelen gebruiken geen alcohol moeten drinken. Een aanzienlijk deel van alle zwangerschappen is namelijk ongepland en dus komen vrouwen er regelmatig pas te laat achter dat ze in verwachting zijn. Klinkt heftig en Spartaans? Een beetje wel inderdaad. Want jemig zeg, het kan wel een jaar duren voor je zwanger bent (of langer). Dan zou je al die tijd dus helemaal nooit een wijntje mogen? En wat nou als je helemaal niet zwanger wilde worden, maar het ging een beetje fout met dat voorbehoeden (niks is tenslotte 100 procent veilig, behalve geheelonthouding en nou ja, dan moet je wel erg gehecht zijn aan je Merlot)? Behoorlijk rigide allemaal, zeg dat wel. Maar ja, het gaat wel om je kind.
Wat het zo lastig maakt is dat de ene vrouw de andere niet is. De ene zwangerschap de andere niet. En het ene ongeboren kind het andere niet. Dus wat dat ene glaasje voor jou en je kind doet, hoeft het niet te doen voor een andere vrouw en haar baby. Er is gewoon geen grens te stellen aan wat nog kan en wat niet meer. Omdat we dat simpelweg niet weten. Maar wat we wél weten is dat prenatale blootstelling aan alcohol één van de best te voorkomen oorzaken is van ontwikkelingsproblemen bij kinderen wereldwijd. Eén van de makkelijkst te voorkomen oorzaken. Want je hoeft er eigenlijk niet eens wat voor te doen. Je hoeft alleen maar iets níet te doen. Toegegeven, leuk of gezellig is het niet, maandenlang aan de Fristi en de appelsap, maar het is ook geen ramp. En er is al zoveel waar we tijdens een zwangerschap helemaal geen invloed op hebben, dus laten we van wat we wel kunnen beïnvloeden dan ook gebruik maken. Je moet bovendien maar denken: wijn moet rijpen. Dus laat die flessen gewoon maar even liggen, dan smaken ze straks extra lekker. En na de bevalling kun je tenslotte wel een goeie borrel gebruiken.
Lees ook: Waarom je er echt niet veel aan kunt doen hoeveel je aankomt tijdens de zwangerschap.
Vala van den Boomen (41 jaar) heeft drie kinderen: een zoon van 12, die autisme heeft, en twee dochters van 10 en 6 jaar, die de chronische aandoening EDS hebben, net als zijzelf. Ze is getrouwd met Mario en werkt als beleidsmedewerker in de Tweede Kamer. De eerste tien jaar van haar moederschap heeft Vala niet geslapen, omdat haar kinderen altijd wakker waren. Die schade probeert ze nu in te halen. En dat is hard nodig, want de puberteit staat voor de deur. Dat brengt weer heel nieuwe uitdagingen met zich mee, dus heeft ze al haar krachten nodig.
