Waarom vrouw-zijn meer is dan moeder-zijn
Het is vandaag internationale vrouwendag. Een dag waarop we stil staan bij vrouwen, hun rechten en hun rechtmatige plaats in de samenleving, die helaas nog steeds niet gewaarborgd is. Nog iedere dag lopen vrouwen tegen vooroordelen, stigma’s en ongelijkheid aan, alleen maar omdat ze vrouw zijn. Bijvoorbeeld omdat ze geen moeder zijn. Want, wat is je leven dan waard? Het hoogste doel voor de vrouw is nog steeds het moederschap. Zelfs anno 2017.
Een vriendin van mij heeft geen kinderen. Niet omdat ze ze niet kan krijgen, maar omdat ze ze niet wil hebben. Zij en haar vriend hebben er bewust voor gekozen om kinderloos te blijven. Dat vond tot nu toe niemand raar of een probleem, maar nu mijn vriendin langzamerhand de leeftijd begint te bereiken dat haar eitjes niet al te vers meer zijn, begint de goegemeente zich enigszins druk te maken. Onlangs vertelde ze me dat iemand haar te verstaan had gegeven dat haar leven eigenlijk weinig waarde had op deze manier. Wat moest een vrouw nou zonder kinderen? ’t Is allemaal leuk hoor, dat ze een mooie carrière heeft, een lieve vriend en een gezellig leven, maar ze moest natuurlijk niet doen alsof dat volwaardig was. Want de kinderloze vrouw, dat is eigenlijk geen vrouw. Dat ze ’t maar even wist.
Lees ook: Vergeet de übermoeder, ruim baan voor de tijgervader!
Mijn vriendin heeft zich die avond in slaap gehuild. En ging opeens heel erg twijfelen aan haar keuzes en haar leven. Want deze persoon was niet de eerste die haar waarde in twijfel had getrokken. En waarschijnlijk ook niet de laatste. Vrouwen die geen kinderen hebben zijn namelijk nog steeds een soort maatschappelijke paria’s. Het is allemaal leuk en aardig, die gelijke rechten, die carrières en die emancipatie, maar uiteindelijk is er eigenlijk maar één doel in het leven des vrouw en dat is baren. Mannen die kinderloos blijven, daar doen we niet moeilijk over, hun waarde is blijkbaar niet inherent gelinkt aan het produceren van nageslacht. Maar gaat een vrouw door het leven met een immer lege baarmoeder, dan verkwanselt zij eigenlijk haar bestaansrecht. En dan kan ik toch niet anders dan constateren: zo ver zijn we dus nog helemaal niet gekomen.
Het zal gerust zo zijn dat de vrouw biologisch gezien geprogrammeerd is om kinderen te krijgen. En dat de meeste vrouwen dat dus ook wel zullen willen. We kunnen namelijk nog zo geëvolueerd zijn, we blijven toch een beetje beesten en dus handelen we naar onze instincten. En het grootste instinct, simpelweg om als soort te overleven, is: voortplanten. Maar, zonder uitzonderingen zijn er ook geen regels, dus zijn er ook dames die liever door het leven gaan zonder koters aan hun rokken (of die ze tot hun grote verdriet niet hebben kunnen krijgen). En anno nu zou dat toch geen probleem meer mogen zijn. Eigenlijk had dat helemaal nooit een probleem mogen zijn, maar goed, vroeger waren de dingen nog heel anders en wás er voor vrouwen nou eenmaal weinig anders te doen dan moederen. Tegenwoordig echter, zijn we meer dan broedmachines. Sterker nog: worden we zelfs geácht om gelijkwaardig mee te draaien in de maatschappij. En zou je dus denken dat het krijgen van kinderen één van de vele volwaardige levenskeuzes is geworden die je kunt maken, in plaats van een verplichting. Maar blijkbaar hebben we eigenlijk nog steeds geen keus. Want baren zul je, kreng.
Ik heb maar liefst drie kinderen, dus dan zal ik wel een enorm echte vrouw zijn. Want blijkbaar heb ik aan mijn plicht voldaan. Nu hoef dus ik eigenlijk niks meer en kan ik vredig sterven. Ook al zou ik nog een Pulitzer, een Nobelprijs én een Oscar winnen, een medicijn tegen AIDS vinden en wereldvrede stichten, dan valt dat blijkbaar allemaal in het niet bij het feit dat ik drie kinderen uit mijn Poort van Jade geperst heb. Fuck mijn prima stel hersens, mijn intellectuele capaciteiten en mijn interessante karakter, die báby’s maken mij en mijn leven pas de moeite waard. Poeh, nou, ben ik even blij dat mijn eierstokken conform mijn biologische plicht zijn gaan rammelen, want anders had ik nu waarschijnlijk bij de psychiater gezeten voor het beteugelen van een stevige identiteitscrisis. Maar inderdaad, die emancipatie, niks meer aan doen.
De vrouw anno 2017 bestaat nog steeds bij de gratie van haar baarmoeder. Want ben je zo rond je 35ste nog steeds niet met kind geschopt, dan moet er toch wel iets mis met je zijn. Die baby, dat is de heilige graal des vrouws, al het andere is bijzaak. En dus belandt menig bewust kinderloze vrouw toch op enig moment in een soort existentiële crisis, omdat ze door de gigantische maatschappelijke druk in het-gezin-is-de-hoeksteen-van-de-samenleving-Nederland gaat twijfelen of ze misschien het klepperen van haar eigen eierstokken niet gehoord heeft (tja, dat krijg je van al dat carrière maken). Terwijl, laten we wel wezen, de bewust kinderloze vrouw het eigenlijk zo gek nog niet bekeken heeft. Ze heeft tijd, ze heeft geld, ze heeft vrijheid. En ze heeft een bank zonder pindakaasvlekken. Dus hoezo slechte keus?
Hoewel ik heel erg blij ben met mijn kinderen, zie ik mijn moederschap niet als hetgeen mijn leven en mijn persoon valideert. Sterker nog, ik ben eigenlijk trotser op de persoon die ik bén en op mijn kwaliteiten op professioneel en maatschappelijk gebied dan op het feit dat ik toevallig drie kinderen heb gekregen. Daar heb ik namelijk niet zo heel veel voor hoeven doen. Het feit dat ik een baarmoeder heb, betekent niet dat die mij dús ook definieert. Dat die mij een echte vrouw maakt. Want wat is een echte vrouw dan eigenlijk? Ben ik niet, naast toevallig vrouw, voornamelijk gewoon méns? En maakt dát mijn leven niet voornamelijk waardevol, het soort mens dat ik ben? Het feit dat ik een fatsoenlijk mens ben, een hardwerkend mens, een empathisch mens, een maatschappelijk bijdragend mens? Als ik op mijn sterfbed lig, heb ik dan een waardevol leven geleid alleen maar omdat ik kinderen heb gekregen? Ik mag toch oprecht hopen van niet. Ik mag toch hopen dat mijn leven meer was. Dat ík meer was. Dat ik óók moeder was. Maar daarnaast nog zoveel meer.
Als je kiest voor kinderen dan kan dat bijzonder waardevol zijn voor je leven. Maar jij, jijzélf, hebt net zoveel waarde zonder kinderen. Want maak je andere keuzes, dan ben je niet minder vrouw en is je leven net zo goed compleet. Ik weet namelijk zeker dat mijn kinderloze vriendin de wereld een beetje mooier achterlaat als ze hem straks verlaat. Dat ze, op haar eigen unieke manier, een stempel zal hebben gedrukt op die wereld en dat dat een waardevolle stempel zal zijn. Vrouw-zijn is meer dan alleen maar moeder-zijn. Moeder-zijn kán onderdeel zijn van vrouw-zijn. Maar moeder de vrouw, die is niet meer. Gelukkig maar.
Lees ook: Als je niet weet wie je als voogd voor je kinderen moet kiezen.
Wat vind jij, is het moederschap het hoogst haalbare doel voor vrouwen? Praat erover mee op het Me to We forum!
Vala van den Boomen (41 jaar) heeft drie kinderen: een zoon van 12, die autisme heeft, en twee dochters van 10 en 6 jaar, die de chronische aandoening EDS hebben, net als zijzelf. Ze is getrouwd met Mario en werkt als beleidsmedewerker in de Tweede Kamer. De eerste tien jaar van haar moederschap heeft Vala niet geslapen, omdat haar kinderen altijd wakker waren. Die schade probeert ze nu in te halen. En dat is hard nodig, want de puberteit staat voor de deur. Dat brengt weer heel nieuwe uitdagingen met zich mee, dus heeft ze al haar krachten nodig.
