Waarom het niet egoïstisch is om als moeder eerst aan jezelf te denken
Vraag een moeder wat het allerbelangrijkst is in haar leven en ze zal zeggen dat dat haar kinderen zijn. Voor onze kinderen zetten we alles opzij. Dus ook onszelf en onze eigen behoeftes. Zo hoort het, vinden we. Maar hoe verstandig is dat eigenlijk?
Voor ik moeder werd vond ik mezelf erg belangrijk. Ik zorgde goed voor mij. Ik luisterde naar mijn lichaam en naar mijn geest en ik had geen enkele moeite om in mijn eigen behoeftes te voorzien. En toen kreeg ik een kind. Een klein, lief, prachtig jongetje waar ik zo ontzettend veel van hield en dat ik hem alles wilde geven. Alles waar hij maar behoefte aan had. En hij had veel behoeftes. Behoeftes waar hij zelf niet in kon voorzien, dus moest ik het doen. Een taak waar ik me met volle overgave op stortte. Een taak die ik bovendien met liefde uitvoerde. Want hij was zo lief en prachtig, ik wilde alles voor hem doen. Er was niks belangrijker dan hij. En zijn zusje, die er niet veel later bij kwam. Terwijl zij opbloeiden, verschrompelde ik zelf langzaam. Want hoe het met míj ging, wat ik zélf wilde, was niet langer van belang. Ik was namelijk moeder en moeders hebben geen behoeftes. Of, nou ja, ze doen er in ieder geval niet toe.
LEES OOK: Waarom je de tropenjaren helemaal niet altijd ‘zo vergeten’ bent.
Een vrouw wordt geacht zichzelf totaal opzij te zetten zodra ze moeder wordt. Want haar kinderen gaan altijd voor. Dat hoort zo, vindt de maatschappij en daardoor wordt ons vakkundig afgeleerd voor onszelf te zorgen en naar onszelf te luisteren nadat we kinderen hebben gekregen. We zijn door dat gedachtengoed zo geïndoctrineerd dat we zelfs elkáár veroordelen als een van ons weigert zich te conformeren aan het beeld van de heilige, zichzelf opofferende Madonna-moeder en soms ook eens voor zichzelf kiest. Want dat vinden we maar egoïstisch. Niet zelden raken we onszelf volledig kwijt als we moeder worden, simpelweg omdat we onszelf wegzetten als onbelangrijk. Dat lijkt weliswaar heel nobel en barmhartig, maar eigenlijk is niets minder waar. Sterker nog, het is zelfs heel erg verkeerd. Voor onszelf, maar juist ook voor onze kinderen. Je kunt zelfs zeggen dat we met al die opofferingsgezindheid onze kinderen geweld aan doen.
Tijdens de veiligheidsinstructies in het vliegtuig zeggen ze altijd dat je eerst je eigen zuurstofmasker op moet zetten en dan pas je kinderen moet helpen. Waarom is dat? Heel simpel: omdat je kinderen het anders zéker niet zullen overleven. Je kunt namelijk pas echt goed voor anderen zorgen als je zélf in topconditie bent. Wie daar even over nadenkt zal snappen dat dat volkomen logisch is. Wie zelf maar op halve kracht functioneert is helemaal niet in staat een ander overeind te houden. Het kost dan namelijk eigenlijk al teveel moeite om zelf te blijven staan, laat staan dat je daarnaast ook nog iemand anders moet zien te ondersteunen. En dan is het dus een kwestie van de lamme die de blinde leidt en we weten allemaal dat die twee samen niet bijster ver zullen komen.
Het probleem met vrouwen is alleen dat met hun kinderen vaak ook hun moederschuld geboren wordt. Dat gevoel dat je een slechte moeder bent als je erkent dat jij zelf ook weleens wat wilt. Dat jij ook dingen nodig hebt. Ik voelde me daar in ieder geval enorm slecht over en dus drukte ik die gevoelens weg. Ontkende voor mezelf dat ik naast moeder ook nog gewoon een mens was. Een mens met behoeftes en verlangens, zoals alle mensen die weleens hebben. En zorgde ik daardoor heel slecht voor mezelf en als direct resultaat daarvan eigenlijk ook slecht voor mijn kinderen. Ik werd namelijk geen leuker mens van het wegcijferen van mezelf. Ik was moe en chagrijnig en voelde me niet gezien. Daar gaf ik vervolgens mijn man en kinderen de schuld van, wat best oneerlijk was. Omdat niet zij, maar vooral ikzelf degene was met oogkleppen op. En in plaats van die perfecte moeder, werd ik daar vooral een heel vervelend mens van.
Natuurlijk zijn de behoeftes van je kinderen, van je gezin, ontzettend belangrijk. En natuurlijk is het logisch dat je jezelf af en toe wegcijfert voor hen. Maar je hoeft echt niet altijd tweede viool te spelen. Jij bent er namelijk ook nog. Goed voor jezelf zorgen is niet egoïstisch, het is verstandig. Nódig ook. Een huis met een broos fundament stort op een gegeven moment tenslotte ook in, dus je moet zorgen dat je iets stevigs hebt om op te bouwen. Dan weet je zeker dat het blijft staan, wat er ook gebeurt. Als moeder (als ouder) moet je je gezin kunnen dragen en dat kan alleen maar als je zelf stevig staat. Dus wees niet bang om je hakken in het zand te zetten en je plek op te eisen. Je hebt er recht op en je kinderen zullen je er later dankbaar voor zijn. Er is namelijk niks beter en niks heerlijker voor kinderen dan weten dat ze af en toe kunnen vallen omdat hun moeder altijd ferm overeind staat om ze op te vangen. En als dat betekent dat mama daarvoor af en toe drie uur in een schuimbad moet liggen met een glas wijn, dan denk ik niet dat ze je daarvoor later met een gepeperde rekening van de psychiater voor het behandelen van hun jeugdtrauma om je oren zullen slaan. Sterker nog, ik denk dat ze je met liefde een tweede glaasje komen brengen als je ze dat vraagt.
LEES OOK: Alle moeders psychisch in de kreukels (en waarom we daarover moeten praten).
Vala van den Boomen (41 jaar) heeft drie kinderen: een zoon van 12, die autisme heeft, en twee dochters van 10 en 6 jaar, die de chronische aandoening EDS hebben, net als zijzelf. Ze is getrouwd met Mario en werkt als beleidsmedewerker in de Tweede Kamer. De eerste tien jaar van haar moederschap heeft Vala niet geslapen, omdat haar kinderen altijd wakker waren. Die schade probeert ze nu in te halen. En dat is hard nodig, want de puberteit staat voor de deur. Dat brengt weer heel nieuwe uitdagingen met zich mee, dus heeft ze al haar krachten nodig.
