Waarom we niet te rooskleurig moeten doen over de bevalling (want ja, het is dus wel gevaarlijk)
Bevallen is een natuurlijk proces. Maar, het is óók een gevaarlijk proces. Een proces dat nog niet zo lang geleden het leven kostte aan veel vrouwen en hun baby’s. Maar dat lijken we tegenwoordig een beetje te zijn vergeten.
Onlangs schreef onze Brenda een column over haar visie op thuis bevallen. Dat zij dat gevaarlijk vindt. Dat zij bij vrouwen in haar omgeving te vaak heeft gezien dat er complicaties optraden waarbij medisch ingrijpen noodzakelijk was. En dat bevallen in haar ogen dus nogal een risicovolle aangelegenheid is, die dientengevolge in het ziekenhuis dient plaats te vinden. Die column zorgde voor nogal wat ophef onder onze lezers. Het was ongefundeerde bangmakerij, werd er geroepen. Bedoeld om te polariseren en de verloskundige geboortezorg in Nederland in een kwaad daglicht te stellen. Nergens op gebaseerd en bovendien doorspekt van medisch onjuiste informatie. De enorme ontzetting nav dit artikel verbaasde me. Ik ben namelijk van mening dat Brenda een valide punt heeft. Bevallen ís gevaarlijk. De enige reden dat vrouwen en kinderen er heden ten dage niet meer en masse aan overlijden is het feit dat we medisch kunnen ingrijpen als het fout gaat. Maar zoals dat gaat met verworvenheden, die nemen we al heel snel voor lief. En dus is bevallen niet langer een gevaarlijk noodzakelijk kwaad, maar een idyllische rite de passage geworden. Maar dat iets natuurlijk is, wil nog niet zeggen dat het dús ook zonder risico is.
LEES OOK: De eeuwige wedstrijd: keizersnede versus vaginale bevalling.
Nederland is een van de weinige Westerse landen waar vrouwen in groten getale thuis bevallen. Dat is niet zonder reden. Onlangs sprak ik met een gynaecoloog uit een academisch medisch centrum die mij vertelde dat hij op internationale congressen altijd vreemd wordt aangekeken door zijn collega-medici als hij vertelt over de Hollandse thuisbevallingscultuur. “Only in Holland’ verzuchtte hij enigszins wanhopig, want ook hijzelf vindt dit eigenlijk gekkenwerk. Niet omdat verloskundigen hun werk niet goed zouden doen, maar omdat een bevalling nou eenmaal de nodige risico’s met zich meebrengt. Risico’s die je eigenlijk beter niet kunt lopen als je de middelen niet bij de hand hebt om er adequaat en op tijd op te reageren. Zoals Brenda in haar column namelijk ook al zei: als het misgaat hebben verloskundigen in een thuissituatie nou eenmaal niet de medische middelen voorhanden om in te grijpen. Bovendien concludeerde de Inspectie voor de Gezondheidszorg in 2012 dat in 80 procent van de gevallen van babysterfte, of bij ernstige complicaties, sprake is van het ‘onvoldoende herkennen van de pathologie’: verloskundigen weten in dit soort situaties vaak niet wat de symptomen van problemen zijn. Dat is geen verwijt aan hen, geen beschuldiging, maar gewoon een simpel feit. De opleiding die zij krijgen gaat voornamelijk uit van de (relatief) ongecompliceerde geboorte. Het vervelende is alleen dat er een aanzienlijk aantal geboortes is waarbij wel degelijk complicaties optreden. Misschien in eerste instantie niet eens heel ernstige complicaties, maar wordt er dan niet snel genoeg ingegrepen, dan loopt het al gauw slecht af. Dat is namelijk het ding met bevallen: je kunt van tevoren nou eenmaal eigenlijk niet goed inschatten hoe het zal verlopen.
De helft van de vrouwen die thuis aan hun eerste bevalling beginnen moet alsnog naar het ziekenhuis. Dat zijn dus meestal vrouwen bij wie tijdens de zwangerschap niks wees op mogelijke moeilijkheden bij de bevalling. Mijn ervaring is dezelfde als die van Brenda: ook in mijn omgeving is bijna niemand echt helemaal thuis bevallen, simpelweg omdat er altijd iets gebeurde waar medische hulp bij nodig was. Zeker bij eerste bevallingen. Mijn oudste twee kinderen waren er nu niet geweest als ik thuis was bevallen en het is ook maar de vraag of ik het zelf had overleefd. Alleen mijn derde bevalling was er eentje uit het boekje. Natuurlijk is mijn situatie, of die van de vrouwen uit mijn omgeving, niet de maatstaf voor hoe een bevalling verloopt. Ik zeg helemaal niet dat de vrouwen die wel zonder problemen thuis bevallen een soort unicorns zijn die sprookjes verkondigen. Ook vind ik niet dat we vrouwen bij voorbaat angstig moeten maken voor de bevalling. Wel vind ik dat we vrouwen realistisch moeten informeren over bevallen en de risico’s die daarmee gepaard gaan. Dat betekent dus dat we niet moeten doen alsof een kind baren een soort van spielerei is. Alsof het niet gewoon een behoorlijk gewelddadige exercitie voor het vrouwenlijf is waarbij potentieel nogal wat mis kan gaan. Er is namelijk een reden dat er vroeger zoveel moeders en kinderen kwamen te overlijden tijdens de bevalling. Dat is geen bangmakerij, dat is simpelweg de waarheid. Bevallen, het proces op zichzelf, ís gevaarlijk. Alleen hebben we tegenwoordig gelukkig de middelen en de mogelijkheden om ervoor te zorgen dat het meestentijds goed afloopt.
Persoonlijk ben ik van mening dat een bevalling altijd een medische aangelegenheid zou moeten zijn. Ik vind dat bevallen in het ziekenhuis zou moeten plaatsvinden. Het doet er echter niet zoveel toe wat ik vind, want in Nederland hebben vrouwen de keus en het recht om thuis te bevallen. Zolang dat zo is, zal er dus thuis gebaard worden en moet iedere vrouw voor zichzelf weten waar zij zich het beste bij voelt. Ik gun ook iedere vrouw die dat wil haar thuisbevalling en ik hoop oprecht dat alles goed gaat en verloopt zoals zij dat had gewild. En natuurlijk weet ik dat er ook in ziekenhuizen genoeg misgaat. Dat artsen ook steken laten vallen, soms te snel ingrijpen en niet altijd rekening houden met de wensen en gevoelens van een barende vrouw. Die verhalen zijn er ook legio en dat moet zeker anders. Daarnaast zijn verloskundigen gedegen professionals die het beste met een zwangere vrouw voor hebben en er alles aan zullen doen om hun baby’s gezond ter wereld te laten komen. Maar het kan verkeerd gaan in een oogwenk. En je slaapkamer is niet uitgerust voor een medisch gecompliceerde situatie. Dat we van oudsher bevielen voor onze eigen kachels wil niet zeggen dat dat dús the way to go is, als het inmiddels ook anders kan. Dat is namelijk het ding met vooruitgang; die maakt de dingen die we vroeger moesten doen omdat we gewoon geen andere keus hadden niet meer nodig. En dat is een ongelooflijke luxe, geen poging om vrouwen te beroven van een basaal recht.
Het is geen onzin om te zeggen dat bevallen gevaarlijk is. Het is de realiteit. Dingen roepen als dat als het echt zo gevaarlijk was het toch wel een wonder is dat er nog mensen zijn, dát is onzin. Je kunt er de geschiedenisboeken op naslaan en zien wat de heftige gevolgen van bevallen waren in een tijd dat er nog geen medisch ingrijpen mogelijk was. We hebben tegenwoordig steeds vaker de neiging om de geschiedenis te ontkennen en onze eigen waarheid te scheppen, omdat we verwend zijn geraakt door de verworvenheden van de moderne tijd. Ons niet meer realiseren hoe het vroeger was en hoe blij we dus mogen zijn met alle mogelijkheden die we nu hebben. En dat is misschien nog wel het allergevaarlijkst, omdat het ons keuzes doet maken die niet gebaseerd zijn op feiten, maar voornamelijk op emotie en privilege. Waarmee ik niet wil zeggen dat je niet thuis mag bevallen. Uiteindelijk is het jouw lijf, jouw kind, jouw keus. Als jij, na het verkrijgen van alle reeële informatie, de weloverwogen afweging maakt dat je thuis wilt bevallen, doe dat dan vooral. Wat er uiteindelijk beter is, thuis of in het ziekenhuis, dat kan ik niet zeggen. Ik ben tenslotte geen arts, geen onderzoeker, geen verloskundige. En de cijfers en studies hierover verschillen bijna van jaar tot jaar. Het enige dat ik weet is dat bevallen geen kattenpis is. Dat we dat niet moeten onderschatten. En dat het grootste onrecht dat we zwangere vrouwen aan kunnen doen is niet eerlijk te zijn. Want dáár komen dus echt ongelukken van.
LEES OOK: Annemieke moet bijna bevallen en staat doodsangsten uit.
Vala van den Boomen (41 jaar) heeft drie kinderen: een zoon van 12, die autisme heeft, en twee dochters van 10 en 6 jaar, die de chronische aandoening EDS hebben, net als zijzelf. Ze is getrouwd met Mario en werkt als beleidsmedewerker in de Tweede Kamer. De eerste tien jaar van haar moederschap heeft Vala niet geslapen, omdat haar kinderen altijd wakker waren. Die schade probeert ze nu in te halen. En dat is hard nodig, want de puberteit staat voor de deur. Dat brengt weer heel nieuwe uitdagingen met zich mee, dus heeft ze al haar krachten nodig.
