Natuurlijk bevallen zaligmakend? Verloskundigen krabbelen terug
Het is een immer terugkerende discussie: kun je nou het beste thuis, zonder medicatie en/of andere ingrepen, of in het ziekenhuis bevallen? Onder verloskundigen geldt de natuurlijke thuisbevalling nog steeds veelal als heilige graal. Want: een bevalling is geen ziekte, dus in het ziekenhuis heb je als barende vrouw niks te zoeken. Echter, dat tij lijkt nu enigszins te keren.
Wie in Nederland zwanger is krijgt bij de verloskundige vrijwel altijd te horen dat thuis bevallen, zonder pijnbestrijding, de voorkeur heeft. Het beste is. De ene verloskundige is er stelliger in dan de ander, maar de boodschap is eigenlijk toch wel: bevallen, dat doe je natuurlijk. Want, bevallen ís natuurlijk. Wat in principe waar is. Maar zo simpel ligt het toch vaak niet. Bevallen is namelijk geen kattenpis. En bovendien niet zonder risico’s. Meer dan de helft van de vrouwen die voor de eerste keer bevalt eindigt in het ziekenhuis, omdat er complicaties zijn. Misschien niet direct levensbedreigende complicaties, maar toch. Complicaties die wel degelijk levensbedreigend kunnen wórden als er niet op tijd wordt ingegrepen. Waar dus precies de crux ligt: op tijd. En dat gebeurt thuis te vaak niet. Met alle gevolgen van dien. Wat weliswaar in principe ook heel natuurlijk is, want bevallen was in vroeger tijden een normale en veel voorkomende doodsoorzaak onder vrouwen en baby’s. Maar hoewel er vroeger heel veel beter was, geldt dat bepaald niet voor bevallen. En, belangrijker nog, hóeft het anno 2017 ook helemaal niet meer retro. Maar die memo lijken we in Nederland nog niet ontvangen te hebben.
Lees ook: Nee, de placenta is niet om op te eten. En de baby wil er ook vanaf.
Er zijn weinig landen zo rigide als Nederland als het gaat om interventies bij bevallingen, maar ook in het buitenland heeft de natuurlijk bevallen beweging de afgelopen jaren flink voet aan de grond gekregen. Zelfs in het hevig gemedicaliseerde Amerika, het land waar de ruggenprikken rijkelijk vloeien en de keizersnedes al gepland kunnen worden voor je goed en wel zwanger bent (wat, laten dat even duidelijk hebben, ook zeker niet de voorkeur heeft), werd de geboortezorg de laatste tijd gestaag op de gynaecologen veroverd door de midwives en de doula’s met hun natural home en waterbirths. Zwangere vrouwen wereldwijd zijn door al die natuurlijke bevallingspropaganda massaal gaan geloven in het romantische idee van de serene, door geurkaarsen en Tibetaanse monnikenmuziek begeleide bevalling, waarbij ze al chanted zonder moeite hun kind de wereld in laten glijden. Wat, helaas, echt een utopie is. En bovendien gewoon gevaarlijk. Want juist door dat idee, die mythe van de bevalling als iets dat je gewoon op z’n beloop kunt laten, door te weinig voorlichting te geven over de risico’s, die er ook écht zijn, vallen er slachtoffers. Slachtoffers die eenvoudig voorkomen hadden kunnen worden. En dat besef begint nu zo langzamerhand toch ook onder verloskundigen door te sijpelen. In het buitenland althans.
Onlangs werd bijvoorbeeld bekend dat de Britse Royal College of Midwives (RCM) in stilte hun campagne voor natuurlijk bevallen heeft terug getrokken. Onderzoek wees namelijk uit dat driekwart van de Britse baby’s die in 2015 tijdens de bevalling hersenschade opliepen of kwamen te overlijden gered hadden kunnen worden met snellere en betere zorg. Die niet verleend werd doordat verloskundigen veelal een afwachtende houding aannamen tijdens bevallingen en liever ‘de natuur hun gang laten gaan’. Waardoor er vaak te laat werd ingegrepen en zowel moeder als kind een penibele situatie terecht kwamen. En dat is in andere landen niet anders. Zeker niet in Nederland, het epicentrum van de natuurlijke thuisbevalling. Waar er daardoor een aanzienlijk aantal moeders en baby’s door het oog van de naald kruipen tijdens de bevalling. Want dat de natuur het op deze manier bedacht heeft, betekent niet dat een bevalling voor de meeste vrouwen dús een fluitje van een cent is. En ja, van oudsher bevielen vrouwen thuis met een vroedvrouw, of ergens in de bosjes. Maar dat was voornamelijk omdat het vroeger niet anders kón. Omdat er geen ziekenhuizen waren, geen pijnbestrijding, geen hulpmiddelen en geen keizersnedes. En dus overleefden veel vrouwen en baby’s de bevalling niet. Want ja, bevallen is natuurlijk. Maar het is ook gewoon best wel gevaarlijk. En dat heeft door de jaren heen vele levens gekost. Een feit dat we, zoals dat gaat met pijnlijke herinneringen, heel snel vergeten lijken te zijn. Tenslotte, als vrouwen zich de pijn van de weeën levendig zouden blijven herinneren hadden we nu waarschijnlijk niet met overbevolking gezeten.
Even voor de duidelijkheid: niks ten nadele van de (Nederlandse) verloskundigen. Respect voor wat zij doen en de zorg die ze vrouwen bieden. En uiteraard wil iedere verloskundige alleen maar dat ze iedere moeder die zij begeleidt blakend en met een wolk van een baby in het kraambed kan achterlaten. Ik ben zelf drie keer bevallen, waarvan de laatste keer natuurlijk en als ik mijn bevallingen een cijfer moet geven, dan scoort die laatste inderdaad het best. Maar de cijfers liegen niet. De Inspectie voor de Gezondheidszorg heeft geconcludeerd dat in 80 procent van de gevallen van babysterfte, of bij ernstige complicaties, sprake is van het ‘onvoldoende herkennen van de pathologie’. Kortom: het niet op de hoogte zijn van de symptomatiek van problemen. Meer ‘bemoeienis’ tijdens een bevalling kan daarin een heel verschil maken. Bijvoorbeeld: regelmatige hartslagmonitoring tijdens de bevalling kan ervoor zorgen dat stress en complicaties bij de baby snel worden opgemerkt. Dit gebeurt echter vaak niet bij een natuurlijke bevalling. Net zoals het door te weinig controleren niet opmerken dat de baby een verkeerde aangezichtsligging heeft, waardoor de ontsluiting kan stagneren en moeder en baby beiden uitgeput raken en er foetale nood ontstaat. Wetenschappelijk onderzoek heeft aangetoond dat door het toepassen van meer (uiteraard gedoseerde en voor de situatie gepaste) controle een aanzienlijk deel van de complicaties en doodgeboorten voorkomen kunnen worden. Mijn eigen statistieken alleen al zijn een goed voorbeeld: het gaat gewoon te vaak niet volgens het boekje. Als er die eerste twee keer bij mij niet tijdig ingegrepen was, dan waren mijn kinderen en ik er nu niet meer geweest. En er zijn teveel voorbeelden van moeders en kinderen die beschadigd, of gewoon helemaal niet meer, uit de bevalling komen terwijl dat niet nodig was geweest. Alleen maar omdat we in Nederland ijzerenheinig vasthouden aan een traditie die, zo blijkt uit onderzoek steeds vaker, soms toch een beetje achterhaald is. Op zo ongeveer alle andere vlakken van het leven bannen we zoveel mogelijk risico’s uit en gaat veiligheid voor alles. Is het dan niet raar dat dat blijkbaar niet geldt voor de levens van moeders en hun baby’s? We moeten realistisch zijn over de lichamelijke krachttoer die een bevalling is en vrouwen geen beeld voorhouden dat geen recht doet aan de werkelijkheid. Dat is namelijk naast simpelweg niet eerlijk (want de teleurstelling en het schuldgevoel zijn vaak groot als mama na 30 uur puffen tussen de drijfkaarsen in het bevallingsbad alsnog met gillende sirenes naar het ziekenhuis vervoerd moet worden), het kan ook nog eens levensgevaarlijk zijn. Want het is prachtig hoor, zo’n natuurlijke bevalling, maar als alleen je man het na kan vertellen wordt het toch wat minder idyllisch allemaal.
Betekent dat dus dat we alle barende vrouwen bij de eerste de beste wee het ziekenhuis in moeten rollen en er een ruggenprik in moeten laten jassen door peloton aan artsen die met vacuümpompen en scalpels in de aanslag staan? Nee, natuurlijk niet. Want je neemt tenslotte ook geen aspirientje als je geen hoofdpijn hebt, toch? Medisch ingrijpen als dat niet nodig is, is natuurlijk gewoon onzin. Maar níet ingrijpen als dat wél nodig is, is dat ook. En het ís dus regelmatig nodig. Dus misschien is het tijd dat we onze bevallingscultuur toch een beetje meer richting de 21ste eeuw duwen. Bevallen is mooi, krachtig en heel ‘oer’, maar laten we nou eens ophouden met het mooier te maken dan het is. Want, leuker kunnen we het niet maken. Maar wel makkelijker. Als dat nodig is. Wat dus echt gewoon kan, mits we ophouden met luchtkastelen bouwen. Móet eigenlijk, want niet het proces, maar de veiligheid zou prioriteit nummer één moeten zijn bij een bevalling. Een bevalling is geen rite de passage, geen ‘experience’, een bevalling is een noodzakelijk kwaad om een kind op de wereld te zetten. En als het even kan moeten alle betrokkenen daar zonder kleerscheuren, zuurstofgebrek en liters verloren bloed doorheen komen. Een levende moeder en een levende baby, dat is het doel. Het enige doel. Al het andere, is bijzaak.
Lees ook: Toen er nog mannen bleken te bestaan die niet bij de bevalling wilden zijn.
Vala van den Boomen (41 jaar) heeft drie kinderen: een zoon van 12, die autisme heeft, en twee dochters van 10 en 6 jaar, die de chronische aandoening EDS hebben, net als zijzelf. Ze is getrouwd met Mario en werkt als beleidsmedewerker in de Tweede Kamer. De eerste tien jaar van haar moederschap heeft Vala niet geslapen, omdat haar kinderen altijd wakker waren. Die schade probeert ze nu in te halen. En dat is hard nodig, want de puberteit staat voor de deur. Dat brengt weer heel nieuwe uitdagingen met zich mee, dus heeft ze al haar krachten nodig.
