Smeren of niet? Fabels en feiten over zonnebrand

Ha! Lente! Eindelijk zien we de zon weer eens. Maar hoe zit het met zonnebrand en tere kinderhuidjes? Trouwens: onze eigen huid kan ook wel wat advies gebruiken! Moeten we echt die dure crème van vorig jaar weggooien? En nog meer, soms pijnlijke, feiten.

Nu de zon schijnt grijpen we zo een aangebroken zonnebrandcrème uit het badkamerkastje. Inderdaad nog van vorig jaar. Maar doet de factor het dan nog wel? En hoe zit het eigenlijk met die beschermingsfactoren? Het lijkt wel of ze elk jaar hoger worden. Vroeger was het factor 6 of 8, nu zitten we minstens aan 20 of 30. En hadden we niet ook ergens gelezen dat factor 50 smeren eigenlijk gevaarlijk is!? Even surfen over het web en spitten door het krantenarchief levert de volgende 17 fabels en feiten op over zonnebrandcrème.

1. Wie bruin is, hoeft zich niet in te smeren = fabel
Hoewel mensen met een lichte huid sneller verbranden dan mensen met een donkere huid, moet iedereen zich insmeren om zich te beschermen tegen de zon. Je huid is wel beter beschermd tegen verbranding als je iets bruiner bent. Maar de zon blijft ook dan schadelijk.

LEES OOK: Kinderen & water: dit zijn de 7 meest gemaakte fouten die ouders maken

2. In een zonnebrandcrème van vorig jaar zijn de filters minder werkzaam = feit
Zonnebrand is volgens dermatoloog Huib van Heest van Samenwerking Verantwoord Zonnen een seizoensgebonden product, met een houdbaarheidsdatum. De factor neemt af naarmate je de crème langer gebruikt. Dus aan het eind van het seizoen kan je de tubes beter weggooien, dan het risico te nemen om het jaar er op te verbranden door de verouderde crème.

3. Als je je zonnebrand in de zon laat liggen, gaat de factor omlaag = feit
Als je fles zonnebrand in de zon ligt, veroudert de crème sneller en neemt de beschermende werking af. Je kan een tube het beste in een tas bewaren in het donker of in de schaduw leggen.

4. Zon is goed voor je = feit
Yes! Ondanks alle waarschuwingen voor de zon en alarmerende verhalen over huidkanker, is zon toch echt goed voor ons. Van alle vitamine D die we aanmaken, is 85% (!) afkomstig van de zon. Waar dermatologen vroeger waarschuwden tegen onbeschermd in de zon zitten, zeggen zij nu juist dat een kwartiertje per dag nodig is om onze vitamine D op peil te houden. En worden oudjes in het verzorgingstehuis er zelfs voor naar buiten gereden.

5. Hoe hoger de factor in de zonnebrand, hoe langer het beschermt = feit
Als we een gemiddeld Nederlands huidtype nemen, dan zal de huid zonder bescherming na een minuut of twintig in de zon (rond het middaguur als de zon op haar hoogste punt staat), verbranden. Als je factor SPF (sun protection factor) 12 smeert, is je huid 12 x 20 minuten beschermd, 4 uur dus. Vroeger werd dat aangeduid met factor 4. Precies hetzelfde dus.

6. Insmeren met factor 50 is het beste = half fabel, half feit
Onderzoek wijst uit dat we (met een gemiddelde Nederlands huidtype) maximaal SPF factor 15 nodig hebben, mits voldoende aangebracht en regelmatig herhaald. Er is simpelweg niet genoeg zon voor een SPF factor 30 (30 x 20 minuten) of SPF 50 (50 x 20 minuten) op de dag. Het gevaar van factor 50 is dat mensen overmoedig raken en langer in de zon liggen, terwijl ze misschien niet genoeg crème hebben aangebracht, of per ongeluk een plekje vergeten zijn.

7. Factor 50 blokt de vitamine D aanmaak = feit 
Hoewel factor 50 ervoor zorgt dat je niet verbrandt, is dit niet meteen de beste keuze voor mensen met een lichte huid. De hoge factor blokt namelijk ook nagenoeg alle UV-straling en dat zorgt er voor dat je lichaam ook geen vitamine D aanmaakt. Wel komen er steeds beter ontwikkelde factor 50 crèmes op de markt die toch weer UV-straling doorlaten.

8. Je insmeren met factor 50 is gevaarlijk = half fabel, half feit
Dermatoloog Ids Boersma ging een aantal jaar geleden de strijd aan met de factor 50. Omdat zo’n hoge factor volgens hem de aanmaak van pigment helemaal plat legt. Pigment dat volgens hem juist het allerbelangrijkste is om je tegen de zon te beschermen. Hij was een groot voorstander van factor SPF 15 als maximale bescherming. Dat factor 50 je afweermechanisme tegen de zon helemaal plat legt, zoals hij beweert, is verder niet bewezen.

9. Ons grootste gevaar is onze zuinigheid = feit
Onze grootste fout blijkt te zijn dat we niet dik genoeg smeren. Onderzoek wijst uit dat we vaak maar 25 % van de benodigde hoeveelheid crème smeren, die onze huid nodig heeft om goed beschermd te zijn. Het devies: lekker dik insmeren.

10. Je moet om de 2 à 3 uur opnieuw insmeren = feit
Hoewel je de 15 SPF x 20 som kan aanhouden met insmeren, moet je toch vaker insmeren dan strikt noodzakelijk. We smeren namelijk nooit goed genoeg. Bovendien doen de synthetische stoffen in zonnebrand er een half uur over om goed in te trekken. Vaak heb je in dat half uur met je handdoek, je zwemkleding of zand de crème per ongeluk weggeveegd voordat hij ingetrokken is. En dan krijg je die rottig verbrandde stukjes bij de bandjes van je bikini.  Door om de 2 à 3 uur opnieuw in te smeren ben je er het meest zeker van dat elk deel van de huid toch beschermd is.

11. Waterproofcrème hoeft minder vaak opgebracht te worden = fabel
Het voordeel van een waterproofcrème is dat het beter bestand is tegen water (mits deze goed ingetrokken is, voordat de kinderen de zee in rennen). Maar ook voor een zgn. waterproof crème gelden alle redenen die hierboven genoemd zijn over een reguliere crème.

12. Kinderhuid moet extra tegen UV stralen beschermd worden = feit
Omdat de huid van kinderen extra makkelijk beschadigd kan worden door UV-straling wordt aangeraden kinderen tot 16 jaar extra bescherming te geven tegen de zon. Extra vaak insmeren met een hogere beschermingsfactor, zoals factor 30 is het advies. En lekker dik alsjeblieft. Natuurlijk werkt het gezond verstand ook mee. Als de zon op het hoogste punt staat (en op haar gevaarlijkst is), is het een goed moment voor een spelletje in de strandtent.

13. Met je T-shirt kan je niet verbranden = fabel
Een (wit) T-shirt biedt op een niet ingesmeerde huid maximaal een zonnefactor 5. Als het T-shirt ook nog nat wordt, daalt de factor.

14. Een dure zonnebrandcrème beschermt je huid beter tegen de zon dan een goedkope fles = fabel
Alle merken zonnebrand moeten aan bepaalde voorwaarden voldoen, dus qua zonnebescherming werken de crèmes redelijk hetzelfde. Waar het verschil ‘m vaak in zit, is de extraatjes die een zonnebrandcrème van een duurder merk heeft, zoals stoffen die zorgen voor hydratatie van de huid bijvoorbeeld of een fijnere geur of textuur. Maar een SPF factor 30 van het ene merk, beschermt niet anders dan een fles met een SPF factor 30 van een ander merk.

15. Biologische zonnebrand beschermt beter tegen de zon = gedeeltelijk feit
Een biologische zonnebrand bevat geen synthetische stoffen, waardoor de zonnebrandcrème in plaats van na een half uur, meteen als je het smeert inwerkt op de huid. Niet elke biologische zonnebrandcrème werkt even goed, maar over het algemeen worden de crèmes op mineraalbasis goed beoordeeld. De mineralen zorgen ervoor dat de zon wordt gereflecteerd en daardoor verbrand je niet. Nadeel? De crèmes zijn wit en dit blijf je ook zien na het smeren.

16. Een SPF beschermt ook tegen rimpels = gedeeltelijk fabel, steeds vaker feit
De beschermingsfactor SPF 15 of 30 duidt de bescherming tegen UVB-stralen aan. Dit zijn de stralen die ervoor kunnen zorgen dat je huid verbrandt. UVA-stralen zorgen voor het sneller verouderen van je huid en geven ouderdomsvlekjes en rimpels. De meeste zonnebrandcrèmes hebben de laatste tijd naast een SPF aanduiding, een rondje met UVB en met UVA. Ook staat het er soms expliciet bij op de verpakking.

17. Met zonnebrandcrèmes die de aanmaak van melanine stimuleren, wordt je sneller bruin = feit
Nieuw aan het firmament zijn crèmes, die het bruin worden bevorderen , ook wel bruinversnellers genoemd. Waar we ons vroeger de laatste dagen van de vakantie met olie insmeerden met alle risico’s van dien, zijn er nu crèmes die het hele proces al vanaf dag één versnellen. Hoe? Deze zonnebrandcrèmes hebben vaak een wat lagere factor (15 en minder) en stimuleren de aanmaak van melanine, ofwel bruin pigment. Voor zover bekend werken de bruinversnellers echt. Dankzij de beschermingsfactor die erin is verwerkt, zou het ook niet slecht zijn voor je huid (mits je vaak genoeg en voldoende blijft smeren). Goed nieuws dus.

Conclusie
De zonnebrandcrème van vorige zomer gooien we gelijk weg. In de winkel kiezen we voor een factor 15 tot 30 en nemen ons voor tijdig (een half uur van te voren) en vooral lekker dik te smeren. We weten dat pigment niet alleen mooi staat, maar ook nog eens een goede bescherming biedt tegen de zon. En dat er nu crèmes zijn waardoor dat pigment sneller aangemaakt wordt. Én die beschermen tegen de schadelijke UVB-stralen. Dat wordt ‘m dit jaar!

Dit artikel komt van onze (leuke!) collega’s van Shot of Joy!

Door Sherida van IJsselmuide en Marie Nanette Schaepman

Bronnen: nrc.next, gezondheidsnet.nl, rtlnieuws.nl, sundays.nl, svzinfo.nl, mens-en-gezondheid.infonu.nl, salusi.nl, beautydiscover.nl, gezondheid.blog