Papa heeft een postnatale depressie (of stelt papa zich een beetje aan?)
Er komt gelukkig steeds meer aandacht voor het feit dat niet alle moeders na hun bevalling op een roze wolk zitten. Maar hoe zit het eigenlijk met vaders? Staan die wel altijd te juichen? Onderzoek wijst uit van niet.
Ook mannen kunnen een postnatale depressie krijgen. Althans, er zijn onderzoeken die dat laten zien. Ook hun hormoonhuishouding verandert na de komst van een kind; het testosteron daalt en daar hebben sommige mannen last van. Daarnaast is er, naast de hormonale, nog een andere oorzaak voor het ontstaan van een PND: de enorme verandering die het krijgen van een kind met zich meebrengt. Al een tijd vermoeden medici en wetenschappers dat dingen als slaapgebrek, het plotselinge verantwoordelijkheidsgevoel en het gebrek aan tijd voor jezelf bij veel moeders triggers zijn voor het ontwikkelen van een PND. Dat zijn zaken waar vaders net zo goed mee te maken krijgen. Dus waarom zouden mannen daar dan geen last van hebben?
LEES OOK: Een gezin is niet per se leuk (en daarom zijn zoveel ouders ongelukkig).
Drank en drugs
Zo’n vijf tot tien procent van de mannen kampt met depressieve gevoelens na de geboorte van hun kind, tegenover zeven tot twintig procent van de vrouwen. Dat is dus niet zo’n groot verschil. Bovendien denken onderzoekers dat dat percentage eigenlijk hoger ligt, omdat mannen nog veel minder dan vrouwen openlijk uitkomen voor hun gevoelens. Een man met een PND gaat vaak vluchtgedrag vertonen en verliest zich bijvoorbeeld in zijn werk, of in drank of drugs. Of hij wordt een afwezige vader en partner die zich onttrekt aan het gezinsleven en snel geprikkeld is. Dat is niet alleen moeilijk voor de vader zelf, maar ook nadelig voor het kind. “Depressieve vaders hebben een grote impact op hun kinderen,” zegt Mijke Lambregste-Van den Berg, kinder,- en jeugdpsychiater, in de Volkskrant. “Kinderen kunnen cognitief, emotioneel en motorisch achterblijven. Daarom is goede screening belangrijk. Hoe eerder ze hulp krijgen, hoe minder groot de gevolgen voor de kinderen zijn.”
Aanstelleritis
De papa-PND: geloof jij erin? De meningen erover zijn verdeeld. Menigeen vindt het maar onzin en een geval van aanstelleritis. Mannen zijn tenslotte niet degenen die negen maanden lang hun lichaam ter beschikking hebben gesteld, een bevalling door hebben moeten maken en daarna borstvoeding moeten geven. Het zal best dat de hormonen van de man ook een beetje aan de rol gaan, maar zullen we dat even niet vergelijken met de hormonale shitstorm die een vrouw moet doorstaan? En laten we wel wezen, het leven dat het meest verandert is nog altijd dat van haar, niet dat van hem. Het is nog altijd mama die voor de meeste zorgtaken opdraait, terwijl papa’s oude leventje voor het grootste deel doorgaat zoals het altijd is geweest. Dus minder tijd voor jezelf, slaapgebrek, verantwoordelijkheid? Ammehoela. Nee, de depressieve papa’s kunnen niet rekenen op veel steun.
Een kind zet ieders leven op zijn kop
Ik zal eerlijk toegeven dat ik er ook wat moeite mee heb. De neiging heb een beetje in de lach te schieten als ik hoor over mannen die postnataal met zichzelf in de knoop raken. En toen ik het bij mijn eigen man toetste, keek hij me aan alsof hij het in Keulen hoorde donderen. Maar tegelijkertijd vind ik dat niet helemaal eerlijk. Je kunt nou eenmaal niet oordelen over iemands gevoelsleven, over welke emoties iemand wel en niet zou ‘mogen’ hebben. Een kind krijgen is gewoon een ingrijpende gebeurtenis in iemands leven, in ieders levens. Het zet alles helemaal op z’n kop en vanuit dat licht bezien is het niet zo vreemd dat ook een man daar ondersteboven van kan zijn. Mensen gaan tenslotte in therapie voor zaken die minder verstrekkende gevolgen hebben, maar vader worden moeten mannen blijkbaar gewoon maar even doen. Niet lullen, maar vaderen, zeg maar? Heeft papa geen recht op een beetje meer coulance?
Negeren we onze mannen?
Het is een feit dat veel mannen moeite hebben met de transitie van man naar vader. Ik heb het bij mijn ex-man gezien en ik zie het overal om me heen. Mannen die altijd moe zijn, zo’n baby stiekem helemaal niet zo leuk vinden en weinig betrokken zijn bij de verzorging en het gezinsleven. Tot groot verdriet en enorme frustratie van hun vrouwen, omdat die daardoor weer het gevoel hebben dat ze overal alleen voor staan. Dus wordt de jonge vader al snel bestempeld als lui, ongeïnteresseerd en anti-feministisch. Maar misschien zouden we meer moeten kijken naar wat er áchter die houding zit. Waaróm die mannen zich vaak zo opstellen. Vragen we weleens aan onze mannen hoe het met hén gaat? Hoe zíj zich voelen? Hoe zíj hun nieuwe rol en alles wat daarbij hoort ervaren? Ik heb dat eigenlijk nooit gedaan. Omdat ik, inderdaad, vond dat zo’n vent gewoon niet moest zeiken. Misschien was dat niet eerlijk. Misschien negeren we daardoor collectief onze mannen en werken we daarmee de nog immer voortdurende ongelijkheid tussen mannen en vrouwen in het gezin zelf in de hand. Ja, jij bent plotseling moeder geworden. Maar hij is net zo goed plotseling vader. En hij loopt sowieso al negen maanden hechten achter. Dus wellicht is de schok voor hem eigenlijk wel groter.
Gedeelde smart is halve smart
Misschien zijn mannen inderdaad een stelletje mietjes. Maar het zijn wel de vaders van onze kinderen en we hebben meer aan ze als ze hun deel van de luiers verschonen, dan als ze de kuierlatten nemen en op hun werk met een fles wodka in hun bureaula hun ellende gaan zitten verdrinken. Dus laten we wat vaker vragen hoe het gaat met papa. En proberen er begrip voor op te brengen als hij het óók moeilijk heeft. Niet eenvoudig, als jij met je ontplofte onderkantje, je bloedende tepels en een slaapdelirium door het huis strompelt, believe me, ik wéét het, maar mannen zijn ook mensen. Dan maar samen huilen boven de wieg om 03.00 uur ’s nachts. Gedeelde smart is halve smart. En het jonge ouderschap ís soms gewoon ook om te huilen.
LEES OOK: Als mama van huis is, dansen papa en de kinderen op tafel (en waarom dat niet erg is).
Niets meer missen?
Meld je aan voor onze wekelijkse nieuwsbrief!
Vala van den Boomen (41 jaar) heeft drie kinderen: een zoon van 12, die autisme heeft, en twee dochters van 10 en 6 jaar, die de chronische aandoening EDS hebben, net als zijzelf. Ze is getrouwd met Mario en werkt als beleidsmedewerker in de Tweede Kamer. De eerste tien jaar van haar moederschap heeft Vala niet geslapen, omdat haar kinderen altijd wakker waren. Die schade probeert ze nu in te halen. En dat is hard nodig, want de puberteit staat voor de deur. Dat brengt weer heel nieuwe uitdagingen met zich mee, dus heeft ze al haar krachten nodig.
