Moet het kind van een rokende en drinkende moeder voor de geboorte al onder toezicht?
De laatste jaren wordt steeds meer bekend over de slechte invloed van alcohol, nicotine en drugs als je zwanger bent. Eigenlijk weet iedereen tegenwoordig wel dat het gebruik van verdovende middelen niet de bedoeling is. Toch zijn er nog steeds vrouwen die het doen. Af en toe een glaasje wijn, een sigaretje tijdens een avondje uit. Of zelfs: zwanger comazuipen, of een lijntje snuiven. Want: hoe schadelijk kan dat nou eigenlijk echt zijn? De Raad voor Strafrechtstoepassing wil dergelijk gedrag nu rigoureus een halt toe roepen, door ongeboren babies bij wet te gaan beschermen. Is dat echt nodig, of draven we nu een beetje door?
Ongeboren babies van moeders die tijdens de zwangerschap roken, drinken, of drugs gebruiken zouden onder toezicht moeten worden gesteld. De Raad voor Strafrechtstoepassing is van mening dat hun moeders gedwongen zouden moeten worden te stoppen met roken, de wijntjes aan de wilgen te hangen, of af te kicken. Weigeren de moeders dat, dan lopen ze de kans op uithuisplaatsing van de baby na de geboorte, een dwangsom, of zelfs een gevangenisstraf. De Raad van Strafrechtstoepassing en Jeugdbescherming (RSJ) heeft dat advies recent aangeboden aan staatssecretaris Dijkhoff van Veiligheid en Justitie. De RSJ pleit voor expliciete wettelijke bescherming van het ongeboren kind tegen de eigen moeder. Want ieder kind heeft recht op een zo goed mogelijke start.
Ieder jaar worden er in Nederland vijfhonderd babies geboren met het Foetaal Alcohol Syndroom (FAS). Deze aandoening wordt veroorzaakt door alcoholgebruik tijdens de zwangerschap en kan voor ernstige complicaties bij het kind zorgen, zoals bijvoorbeeld een laag geboortegewicht, groeistoornissen en neurologische afwijkingen. Roken kan leiden tot het slecht of zelfs niet meer functioneren van de placenta en ook zorgen voor kinderen met een te laag geboortegewicht. Om over de gevolgen van het gebruik van (hard)drugs tijdens de zwangerschap nog maar te zwijgen. Alhoewel op dit moment al jaarlijks zo’n 300 ongeboren kinderen onder toezicht worden gesteld, is hierover wettelijk niks vastgelegd. Daardoor gaat er nu veel tijd verloren, aangezien door instanties lang geaarzeld wordt voor er actie wordt ondernomen. De RSJ is van mening dat veel ellende voorkomen kan worden door vroegtijdig en preventief ingrijpen.
Lees ook: Shocking! De gevolgen van (teveel) alcohol tijdens je zwangerschap.
Zeker de eerste 24 weken van de zwangerschap wordt er nauwelijks ingegrepen, als een zwangere narcotica blijkt te gebruiken. De reden hiervoor is dat de foetus dan nog als niet levensvatbaar wordt gezien en abortus nog is toegestaan. Echter, juist tijdens die eerste 24 weken kan de foetus veel schade worden toegebracht door het gebruik van verdovende middelen. Volgens de RSJ is een kind vanaf de conceptie beschermenswaardig en heeft de dragende moeder de plicht zo goed mogelijk voor haar ongeboren kind te zorgen. Doet zij dit niet, dan worden daarmee de rechten van het kind geschonden en moet er dientengevolge worden ingegrepen. Jeugdhulpverleners moeten de gebruikende moeders er toe aanzetten af te zien van verslavende middelen, of zich zelfs te laten behandelen in een kliniek. Een ander idee is het in het leven roepen van zogenaamde ‘zwangerschapshuizen’ waar aanstaande moeders naartoe kunnen worden gestuurd om verplicht een behandeling te ondergaan.
Dat zijn geen halve maatregelen. Op zich begrijpelijk, want een kind is een kind, ook al is het dan nog niet geboren. En je slaat jezelf voor je kop als die paar sigaretjes je een prematuurtje in de couveuse opleveren. Maar, wie heeft er niet een vriendin die tijdens haar zwangerschap weleens een glaasje wijn heeft gedronken, of een gezelligheidssigaretje heeft opgestoken? Misschien heb jij dat zelf ook weleens gedaan. Niet omdat je onverantwoordelijk bent, of je kind moedwillig in gevaar wilde brengen. Maar gewoon, omdat je dacht dat het wel kon. En omdat het vlees soms zwak is. Natuurlijk, grootverbruikende moeders, die zijn waarschijnlijk het beste af in een kliniek, met professionele hulp. Maar betekent deze op handen zijnde wetsmaatregel dat ook dat ieder zwangere die af en toe een biertje drinkt het risico loopt op een tijdje in de bak? Gaat dat niet wat ver? Vooropgesteld: ik raad iedere zwangere aan, laat de boel gewoon maar negen maanden staan. Een spa’tje rood is ook best lekker. En dat lijntje vind ik sowieso geen goed idee. Of je nou zwanger bent of niet. Maar waar ligt dan precies de grens? Want de bak in voor één sigaretje…? Dat gaat misschien een beetje ver.
Lees ook het interview met Moniek, wiens moeder dronk tijdens de zwangerschap.
Vala van den Boomen (41 jaar) heeft drie kinderen: een zoon van 12, die autisme heeft, en twee dochters van 10 en 6 jaar, die de chronische aandoening EDS hebben, net als zijzelf. Ze is getrouwd met Mario en werkt als beleidsmedewerker in de Tweede Kamer. De eerste tien jaar van haar moederschap heeft Vala niet geslapen, omdat haar kinderen altijd wakker waren. Die schade probeert ze nu in te halen. En dat is hard nodig, want de puberteit staat voor de deur. Dat brengt weer heel nieuwe uitdagingen met zich mee, dus heeft ze al haar krachten nodig.
