Wat je kunt zeggen tegen iemand die een kind is verloren
Een kind verliezen is het allerergste wat je kan overkomen. Rouwen om je kind gaat nooit over. Omstanders kunnen soms nogal de plank misslaan in hun reactie. En het is ook lastig! Maar niets zeggen is geen optie. Dus wat zeg je dan wél?
Als je eenmaal een kind hebt, kun je je niet meer voorstellen dat je ooit zonder hem/haar zou moeten. Wanneer dat toch gebeurt en je je kind verliest is het verdriet en gemis onmetelijk. Zoals bij Manon (37), die haar dochtertje verloor, 18 dagen na de geboorte. “Ise was een perfecte baby. Puntgaaf, helemaal gezond. Maar ze kreeg vlak na haar geboorte een infectie en daar was ze gewoon niet tegen opgewassen. Het was zo onwerkelijk dat we haar kwijt waren, dat haar wieg leeg was. Ik heb geen kind meer om voor te zorgen, maar toch ben ik een moeder. Dat is iedere dag weer moeilijk, omdat ik eigenlijk nergens heen kan met dat gevoel. Mensen begrijpen dat vaak niet zo goed, of ze zeggen dingen die voor ons pijnlijk zijn. Dat het maar goed was dat ze vlak na de geboorte overleden is bijvoorbeeld. Het zal goed bedoeld zijn, maar toch doet het zeer. En we hebben er niks aan.”
Waarom zeggen mensen zulke dingen? Kathy Beckers-Mansell, die zelf haar zoon Jari verloor toen hij nog een baby was en het boek Rouwen na het verlies van je baby schreef, legt uit:
“Mensen voelen zich machteloos in zo’n situatie en willen heel graag iets doen. Maar vervolgens vervallen ze al snel in cliché wijsheden die ooit eens zijn ontstaan. Het verlies van een kind is zoiets groots, zoiets onwerkelijks, de gedachte daaraan alleen al kunnen veel mensen gewoonweg niet aan. Maar door het er niet over te hebben met iemand die zoiets heeft meegemaakt geef je hem/haar het gevoel dat het er niet meer mag zijn. Wees nieuwsgierig naar hoe iemand rouwt, luister echt en zonder oordeel. Juist omdat een kind verliezen zoiets onwerkelijks is hebben de mensen die het overkomt het nodig om steeds opnieuw te praten over wat hen overkomen is, om foto’s te laten zien en herinneringen op te halen. Omdat ze als het ware zichzelf ook moeten overtuigen dat zoiets afschuwelijks echt is gebeurd.”
Wat kun je dan wel zeggen om ouders een hart onder de riem te steken?
* Ik weet niet zo goed wat ik moet zeggen, maar ik leef met je mee.
Het is helemaal niet gek dat je worstelt om de juiste woorden te vinden. Weet daarom dat het er niet eens zozeer toe doet wat je precies zegt, maar voornamelijk dat je laat merken dat je er bent. Steun geef je door aanwezig te zijn, niet alleen fysiek, maar vooral ook emotioneel.
* We zullen hem/haar nooit vergeten / Ik weet dat hij/zij altijd bij je is
Een kind mag er dan misschien niet meer zijn, het blijft voor altijd voortleven in de harten van zijn/haar ouders. Het is fijn om te weten dat je kind ook bij andere mensen een plekje heeft en zal blijven houden.
* Ik bel je elke avond even op
Iemand die rouwt zal niet snel de hulp aangrijpen, tenzij je het echt concreet aanbiedt. Rouwende personen hebben de neiging zich terug te trekken, of hebben simpelweg niet de energie om zelf initiatief te nemen. Daarom is het fijn als je zelf actief contact zoekt met een nabestaande. Bel geregeld op, of biedt aan iets voor diegene te doen. Wees daarin concreet. Dus niet: ‘Zeg het maar als ik iets voor je kan doen’, maar ‘Ik sta in de winkel, welke boodschappen heb je nodig?’
Meepraten over het verliezen van een kind? Dat kan op het forum van Wie troost mij?
* Het is voor mij onmogelijk om te voelen wat jij voelt, maar ik denk dat het afschuwelijk moet zijn.
Dat is namelijk zo als je zelf geen kind hebt verloren: dan weet je niet hoe dat voelt. En gelukkig maar. Mensen zeggen al snel dat ze begrijpen hoe een ander zich voelt, omdat ze denken dat dat fijn is om te horen. Maar eigenlijk is het tegenovergestelde waar en is het ergens ook wel een beetje beledigend als je dat zegt terwijl je er geen ervaring mee hebt.
* Neem je tijd
Op de een of andere manier hebben mensen vaak de neiging om te doen alsof er een soort tijdslimiet bestaat voor rouw. Alsof het na een bepaalde tijd wel over moet zijn. Maar zo werkt het niet. Rouwen doet iedereen op z’n eigen manier en in zijn eigen tempo.
* Wat is je mooiste herinnering aan je kind?
Het is ook fijn om te praten over de mooie dingen die je met je kind hebt meegemaakt. Die herinneringen zijn heel waardevol en ouders vinden het fijn daarover te praten.
* Zullen we samen iets leuks gaan doen?
Tijd met elkaar doorbrengen is heel waardevol in moeilijke periodes. Je kunt iemand enorm tot steun zijn, alleen maar door je aanwezigheid. Het hoeft dan niet over het verdriet te gaan, het samenzijn is dan al troostend genoeg.
* Je hoeft er niet over te praten (maar het mag wel)
Af en toe kan het juist vervelend zijn als het alleen maar gaat over dat grote verdriet. Mensen verwachten soms bijna dat er niks anders meer is, of dat dat het enige is waar je over wilt praten. Maar misschien wil iemand dat juist wel even helemaal niet.
* Ik vind het heel erg voor je
Lijkt een open deur, maar is gewoon heel fijn voor iemand om te horen die zoveel verdriet heeft. Dat is tenslotte toch ook wat je zelf zou willen: weten dat mensen met je meeleven en aan je denken?
LEES OOK: Leven na het verlies van een kind
LEES OOK: Wanneer je je kleinkind verliest
LEES OOK: Rouwen op het werk
Je kunt een ster plaatsen voor een overleden dierbare in de Sterrenhemel. Sterrenhemel is een initiatief van Monuta.
Vala van den Boomen (41 jaar) heeft drie kinderen: een zoon van 12, die autisme heeft, en twee dochters van 10 en 6 jaar, die de chronische aandoening EDS hebben, net als zijzelf. Ze is getrouwd met Mario en werkt als beleidsmedewerker in de Tweede Kamer. De eerste tien jaar van haar moederschap heeft Vala niet geslapen, omdat haar kinderen altijd wakker waren. Die schade probeert ze nu in te halen. En dat is hard nodig, want de puberteit staat voor de deur. Dat brengt weer heel nieuwe uitdagingen met zich mee, dus heeft ze al haar krachten nodig.
