Waarom niet alleen de geboorte van een kind, maar ook die van een moeder belangrijk is
Na een bevalling gaat alle aandacht naar het kind dat net geboren is. Is het wel gezond is, hoe het ontwikkelt het zich, gaat het zoals het moet? Wat we vaak vergeten is dat er met een baby ook een moeder geboren wordt. En wat een grootse gebeurtenis dat is.
Voordat ik mijn eerste kind kreeg had ik nooit kunnen vermoeden wat een impact het op me zou hebben om moeder te worden. Natuurlijk had ik veel gelezen, me suf gegoogled en me aan alle kanten voorbereid. Maar wat ik me niet had gerealiseerd, en wat je ook niet kúnt weten voordat het je daadwerkelijk gebeurt, is wat een emotionele rollercoaster het zou zijn. Dat ik op slag compleet zou veranderen, dat alles, mijn hele leven, mijn hele wezen, zou verschuiven en zou transformeren in iets totaal anders. Ik moest mezelf opnieuw uitvinden en dat ging niet zonder slag of stoot. Achteraf had ik gewild dat ik tijdens dat proces meer had gehad om me aan te vast te houden. Dat ik had geweten dat ik niet alleen het leven had gegeven aan mijn kind, maar ook aan een nieuwe versie van mezelf.
LEES OOK: Hoe chronisch slaaptekort mij veranderde in momzilla.
Dramatisch en belangrijk
Het proces van moeder worden heeft in de antropologische geschiedenis al heel lang een naam: ‘matrescence’, maar volgens psychologen is er veel te weinig aandacht voor. De meeste vrouwen ervaren het proces van zwanger zijn en moeder worden als iets moois, een gift, iets waar ze grote voldoening uit halen. Echter, hebben nieuwe moeders daarnaast ook vaak gevoelens van frustratie, onzekerheid, schuld, teleurstelling en soms zelfs woede en angst. Wat maar al te vaak vergeten wordt is dat moeder worden gepaard gaat met een totale verschuiving van je identiteit. Het moederschap is één van de meest dramatische en belangrijke veranderingen die een vrouw in haar leven meemaakt en dus is het niet zo vreemd dat die transitie voor de meeste vrouwen niet eenvoudig verloopt. Desondanks ligt de focus, zowel op maatschappelijk als wetenschappelijk gebied, voornamelijk op het kind en niet op de moeder. Jammer, want door meer aandacht te besteden aan de transitie van vrouw naar moeder kunnen we juist de ontwikkeling van kleine kinderen beter ondersteunen.
Mythe van de oermoeder
Ondanks alle informatie die er tegenwoordig beschikbaar is voor jonge moeders, moeten vrouwen het wiel toch nog heel erg zelf uitvinden. De voorbeelden die ze krijgen zijn veelal onrealistisch omdat de mythe van de immer devote oermoeder door de maatschappij nog altijd heel erg in stand gehouden wordt. Dit zorgt voor verkeerde verwachtingen, resulterend in teleurstelling en schuldgevoel als de realiteit anders blijkt te zijn, wat bij menig moeder tot heel wat innerlijke strijd en soms zelfs crises leidt. Waar we dan weer niet over durven praten uit schaamte en gevoel van falen. Daarnaast realiseren we ons vaak niet dat de jeugd die een vrouw zelf heeft gehad van grote invloed is op haar eigen moederschap en worden we daar pas mee geconfronteerd als we zelf de rol van moeder op ons hebben genomen. Wellicht probeert een vrouw het net zo te doen als haar eigen moeder, omdat ze denkt dat het zo hoort. Of wil ze het juist koste wat het kost anders doen omdat de relatie met haar eigen moeder moeizaam was en ze daar een stil trauma aan heeft overgehouden, wat plotseling de kop opsteekt als ze zelf een kind moet opvoeden. Allemaal niet te onderschatten factoren die een groot psychologisch effect hebben op de nieuwe moeder. Maar waar ze desondanks te vaak alleen mee wordt gelaten.
Complexe emoties
Persoonlijk kan ik inderdaad zeggen dat de transitie van vrouw naar moeder voor mij behoorlijk heftig was. Ik was niet voorbereid op de storm van complexe en soms ook tegenstrijdige emoties die het hebben van een kind bij me zou losmaken. Hoewel ik heus wel wist dat het niet altijd makkelijk zou zijn, had ik ergens verwacht dat ik er gewoon als vanzelf in zou glijden, in de rol van moeder. Dat het als een perfecte jas naadloos om me heen zou passen. Niets was minder waar. Ik werd overweldigd door de grootsheid ervan, de verantwoordelijkheid, de allesomvattende liefde die je overspoelt, de schok en de frustratie van het in één klap kwijt zijn van het leven waaraan je zo gewend bent, mijn eigen kunnen en mijn eigen falen en de confrontatie met mezelf en kanten van mezelf die ik liever niet wilde zien. Lang heb ik mij onthand en vervreemd gevoeld. Alsof ik een paar stappen van mezelf verwijderd was en er niet in slaagde mezelf te bereiken. Alsof ik, iedere keer als ik in de spiegel keek, niet goed wist wie die vrouw was die dan terug staarde. Ik was niet meer Vala, maar ook niet die moeder die had gedacht te zullen zijn. Dus wie was ik dan eigenlijk wel? Niemand. Althans, zo voelde het.
Eerste stapjes
Het moederschap heeft van mij een ander persoon gemaakt. Een beter persoon, kan ik inmiddels zeggen, maar het heeft wel even geduurd voor ik weer wist wie ik was. Dat vind ik jammer, omdat ik denk dat ik meer van dat prille moederschap had kunnen genieten als ik niet zo lang zoekende was geweest. En dat dat ook voor mijn kinderen voordelig was geweest. Terugkijkend op die allereerste tijd denk ik inderdaad dat het had gescheeld als er niet alleen aandacht was geweest voor de transitie van baarmoeder naar buitenwereld, maar ook voor die van Vala naar mama. Een klein kind nemen we bij de hand, wanneer het zijn eerste voorzichtige stapjes zet in een nieuwe, onbekende, overweldigende wereld. Om de overgang wat makkelijker te maken, te zorgen dat het niet, of in ieder geval niet al te hard, zal vallen. Misschien moeten we dat ook bij moeders doen. Ook wij moeten opnieuw leren lopen. En die eerste stappen op het pad van het moederschap zijn vaak behoorlijk wiebelig.
LEES OOK: Waarom ik ’s zomers een leukere moeder ben dan ’s winters.
Vala van den Boomen (41 jaar) heeft drie kinderen: een zoon van 12, die autisme heeft, en twee dochters van 10 en 6 jaar, die de chronische aandoening EDS hebben, net als zijzelf. Ze is getrouwd met Mario en werkt als beleidsmedewerker in de Tweede Kamer. De eerste tien jaar van haar moederschap heeft Vala niet geslapen, omdat haar kinderen altijd wakker waren. Die schade probeert ze nu in te halen. En dat is hard nodig, want de puberteit staat voor de deur. Dat brengt weer heel nieuwe uitdagingen met zich mee, dus heeft ze al haar krachten nodig.
