Kapitalen verdienen aan je kroost op YouTube – wat doet dat met een kind?
Steeds meer ouders maken van hun kind een digitaal verdienmodel. Er valt namelijk heel wat aan je hartelapje te verdienen als je het een beetje slim aanpakt. Maar, wat doen al die Instafame en YouTube-views met zo’n kind?
Je kent ‘m vast wel: Ryan, de speelgoed uitpakkende YouTube-tycoon. Hij is pas 7 jaar oud, maar hij pakt al vier jaar iedere dag speelgoed uit op zijn eigen YouTube-kanaal: Ryan Toys Review. Ryan is razend populair bij kinderen en verdient met zijn uitpakpraktijken inmiddels 22 miljoen dollar per jaar. Ja, dat lees je goed: miljoenen per jaar alleen maar met het uitpakken van speelgoed. Dat is wel erg makkelijk verdiend, zou je zeggen. Maar is dat eigenlijk wel zo? Ryan wordt namelijk iedere dag gefilmd door zijn ouders. Om zijn YouTube-kanaal te onderhouden moet hij dagelijks zijn kunstje vertonen voor de camera, zodat het geld blijft binnenstromen. Ryan is de kostwinner van het gezin. Hij is de broodwinning van zijn ouders. En hoewel het allemaal heel onschuldig klinkt, een beetje speelgoed uitpakken voor de camera, kun je je afvragen wat het doet met een kind als het verantwoordelijk is voor het levensonderhoud van zijn ouders en ook nog eens beroemd tegen wil en dank. Maar steeds meer ouders zien daar helemaal geen kwaad in. Opvoeden is tenslotte eigenlijk al een baan op zich, dus daar mag best een vergoeding tegenover staan, toch?
LEES OOK: Even photoshoppen en een filtertje – ouders willen alleen mooie kinderen op de schoolfoto.
Mediajournalist Reinier Kist vraagt zich in NRC af of dat zo is. Zelf heeft hij een zoon van 5 jaar, die verslaafd is aan Ryan Toys Review en na het zien van ettelijke van zijn filmpjes bekruipt hem een ongemakkelijk gevoel. Hij gaat op onderzoek uit en komt erachter dat de invloed van Ryan enorm is. Zijn video’s worden miljarden keren bekeken en als Ryan enthousiast is over bepaald speelgoed schieten de verkoopcijfers omhoog. Een bizarre vorm van macht voor een jongetje dat nog zo jong is en bovendien helemaal niet beseft waar hij voor gebruikt wordt en hoe hem dat waarschijnlijk de rest van zijn leven zal blijven achtervolgen. En hij is niet het enige kind dat op een dergelijke manier naam en faam verdient. De digitale kindsterretjes schieten de laatste jaren als paddenstoelen uit de grond. Op social media platforms zoals YouTube en Instagram wemelt het van de populaire, piepjonge influencers, die het geld met bakken binnenharken doordat hun ouders hen verbinden aan commerciële partijen, zoals modemerken en speelgoedfabrikanten. Op Instagram vind je peuters die nauwelijks uit de luiers zijn, maar wel iedere dag nieuwe designerkleding showen. Ze hebben duizenden volgers en dragen in hun eentje zorg voor het gezinsonderhoud, want hun ouders werken niet. Of nou ja, zij managen hun miniatuurberoemdheid en hebben daar een dagtaak aan. Dat is het namelijk, als je rijk en beroemd wilt zijn: hard werken. Maar wacht eens, was kinderarbeid niet verboden?
Voor het inzetten van kinderen op digitale platforms en social media zijn geen duidelijke richtlijnen. Zo mag YouTube eigenlijk niet targetten op kinderen onder de 16 jaar, maar er zijn genoeg manieren om dat te omzeilen, zodat content zoals die van een Ryan wel bij jonge kinderen terechtkomt. Bovendien mag iedereen gewoon zomaar filmpjes uploaden op YouTube en foto’s van z’n kind plaatsen op Instagram en Facebook. En zolang jij als ouder blijft volhouden dat je kind dat allemaal leuk en aardig vindt en altijd lachend met de nieuwste faux-fur jas van Gucci op de foto gaat en dat kind zelf niet stiekem huilend de kindertelefoon belt, of op school zit met een burn-out, is er niemand die daar echt iets van kan zeggen. Is dat niet raar? Ik vind van wel. Ik kan me namelijk niet voorstellen dat zo’n kind daar echt zelf voor kiest. Dat een kind later met z’n hand op z’n hart kan zeggen dat dit iets was dat-ie zélf ook graag wilde. Welke peuter wil er iedere dag poseren in hippe outfits, welke kleuter wil bij alles wat-ie doet een camera op z’n gezicht gericht krijgen? Welke tiener is er later blij mee als het internet volstaat met filmpjes van hem als klein kind dat surprise-eieren uitpelt? Welk kind kiest ervoor publiek bezit te worden? Geen enkel kind, denk ik. Maar dat is dus het probleem met keuzevrijheid als je een kind bent, je legt altijd het af tegen de keuzes van je ouders.
Ik ben zelf blogger en veel van mijn stukken gaan over mijn kinderen. Heel soms doen ze mee aan fotoshoots, of nemen we een filmpje met ze op. Zoals laatst, met mijn peuterdochter. Zoiets is voor mij al vermoeiend om te doen, laat staan voor een meisje van 2 jaar. Ze bleef er redelijk stoïcijns onder, maar ik heb me die dag heel goed gerealiseerd hoe heftig zoiets voor een kind is. En dat je dat gewoon niet te vaak moet doen. Omdat het niet haar verantwoordelijkheid is om bij te dragen aan ons levensonderhoud en omdat zij niet gekozen heeft voor dit werk. Het is mijn keus om mijzelf en mijn leven publiek te maken en dat is prima, zolang ik ook maar degene ben die daar de last van draagt. Zelfs mijn oudste twee, die inmiddels de leeftijd bereikt hebben waarop zij zelfstandig kunnen kiezen en toestemming kunnen geven, zijn nog niet echt bij machte om de consequenties van wat er nu gebeurd, van de dingen die zij nu doen en waar zij nu eventueel aan meewerken, op de lange termijn te overzien. Dus blijft het de vraag hoeveel wederzijdse instemming er dan eigenlijk echt is. En dan is er goed beschouwd maar één keus: het dus niet doen. Omdat het oordeel en de mening van kinderen nou eenmaal niet betrouwbaar (genoeg) zijn. En omdat wij hen daar als volwassenen dus niet verantwoordelijk voor mogen houden. Natuurlijk wil een 7-jarige de koning zijn van YouTube. Maar wat hij waarschijnlijk niet wil is de consequenties ondervinden van wat er gebeurt als hij over een tijdje van zijn troon gestoten is. Dáár heeft hij namelijk niet voor gekozen. Dat is hem opgelegd. Had hij daadwerkelijk een keus gehad, dan durf ik wel te beweren dat hij een andere had gemaakt.
Je kind exploiteren omdat er een goede boterham met ze te verdienen valt op internet, het is wat mij betreft schimmige business die weinig te maken heeft met vrijwilligheid. Ik wil ook best 22 miljoen per jaar verdienen, maar mijn kinderen zijn geen paradepaardjes. Dat fortuin moet ik dan maar bij elkaar sprokkelen door mezelf te grabbel te gooien op YouTube. Nu ik erover nadenk, ik denk dat ik een gat in de markt gevonden heb: volwassen vrouw pakt speelgoed uit in designerkleding. Niet dat mijn kroost daar later blij mee zal zijn, maar dan hoeven ze hun erfenis in ieder geval niet zelf bij elkaar te verdienen. En ach, ze kunnen me altijd nog ontvolgen.
LEES OOK: Weer iets om je zorgen over te maken: lijdt jouw kind aan Early Life Stress?
Vala van den Boomen (41 jaar) heeft drie kinderen: een zoon van 12, die autisme heeft, en twee dochters van 10 en 6 jaar, die de chronische aandoening EDS hebben, net als zijzelf. Ze is getrouwd met Mario en werkt als beleidsmedewerker in de Tweede Kamer. De eerste tien jaar van haar moederschap heeft Vala niet geslapen, omdat haar kinderen altijd wakker waren. Die schade probeert ze nu in te halen. En dat is hard nodig, want de puberteit staat voor de deur. Dat brengt weer heel nieuwe uitdagingen met zich mee, dus heeft ze al haar krachten nodig.
