Ode aan de moeders die ons voor gingen

De moeders van onze moeders, die kookten de luiers nog uit in een ketel op het fornuis. Kolven deden ze niet, want ze hadden geen koelkast. En de Nutrilon was ook nog niet uitgevonden, dus hup: gewoon allemaal aan de borstvoeding! En heb je ze ooit horen klagen over het moederschap? Janneke niet. Daarom: een ode aan de moeders die ons voor gingen.

Lees ook: Deze plekken veranderen opeens in een spa als je moeder bent

Laatst verkondigde ik hier nog dat ik niet geloofde dat moeders het vroeger zo veel zwaarder hadden. Houden wij immers niet veel meer ballen in de lucht? Zij hadden dan wel minder huishoudelijke apparaten, ze hadden ook veel meer tijd, want ze hoefden niet te werken. Maar toen viel hier de stroom uit. Paniek! Ik wilde net een was in de machine gooien, maar die deed het dus niet meer. Evenmin als de staafmixer, en hoe prak je in vredesnaam een appel met een vork? Godzijdank zat er nog wat heet water in de Quooker, zodat ik in elk geval flessen kon maken, en een badje op 37°C, in een badkamer die ik verlichtte met kinderlampjes op batterijen.

Toen twee uur later het licht weer aan sprong, was ik niet alleen enorm opgelucht, ik schaamde me ook een beetje. Dat ik er zo makkelijk over had gedacht, over dat leven van de moeders die ons voor gingen. Neem nou mijn oma. Zij kreeg zeven kinderen. Van mijn moeder, haar derde kind, beviel ze tijdens de hongerwinter. Kun je het je voorstellen: een hele zwangerschap honger hebben en daarna blijmoedig je pasgeboren baby aan de borst leggen? Bij mij waren de pakken yoghurtdrink en roomijs niet aan te slepen toen ik borstvoeding gaf. Mijn oma ruilde een paar schoenen tegen een zak aardappels, zodat ze weer een paar weken haar gezin kon voeden. En daarna kreeg ze nog vier kinderen! Met werken was ze toen allang gestopt. Terwijl ze haar baan geweldig had gevonden: voor Philips schreef ze brieven naar Frankrijk, zoals ze laatst nog enthousiast vertelde. Dat vond ze leuk, schrijven. Maar ja, toen kwam dat huwelijk en die schare kinderen. En een en ander kon natuurlijk niet samengaan, ook niet als je dat wilde. Terwijl ik op Facebook klaag over het moederschap en dat ook nog eens mijn werk mag noemen, klaagde mijn oma helemaal nooit. Er was ook geen tijd om te klagen, en trouwens, Facebook bestond ook nog niet.

Zeven kinderen grootbrengen moet best een klus zijn, maar mijn oma draaide haar hand er niet voor om. Ze liep eens met een kinderwagen en een stuk of vier kinderen door het park, toen een voorbijganger aan haar vroeg: ‘Zijn die allemaal van u?’
‘Ja,’ zei ze. ‘En thuis heb ik er nog veel meer.’ Je zou denken dat ze stond te springen om een beetje hulp, maar nee hoor. De zus van mijn opa kon geen kinderen krijgen en wilde dolgraag een kind van mijn oma overnemen. ‘Mag ik er niet eentje houden?’ vroeg mijn oudtante, nadat mijn moeder en haar zussen daar een paar nachtjes had gelogeerd. ‘Nee zeg,’ zei mijn oma, ‘het is geen nest puppy’s.’

Toen er een auto kwam, gingen mijn oma en opa voortaan met het hele gezin op vakantie. Ook al betekende dat: negen mensen plus tenten en bagage in één personenauto proppen. Als ze stopten op een parkeerplaats, rolden er altijd eerst een paar wc-rollen de auto uit, gevolgd door een aantal kinderen, en dan konden mijn opa en oma uit stappen. En denk je dat die kinderen onderweg zoet gehouden werden met iPads? Nee hoor, gewoon met de honderden rijmpjes die mijn oma uit haar hoofd kon opzeggen. Op haar 99^ste kende ze ze nog steeds van buiten. En klagen deed ze nog steeds niet, ook al overleefde ze onder meer nog een Watersnoodramp, een tia, kanker en een auto-ongeluk. Sterker nog, het is nog geen twee jaar geleden dat ze tegen me zei: ‘Ik ben nog nooit zo gelukkig geweest.’

Over twee weken zou ze honderd zijn geworden, maar afgelopen week vond ze het mooi geweest en sliep ze vredig in. Ze liet zeven kinderen, zestien kleinkinderen en achttien achterkleinkinderen achter. Oma, vroeg ik haar niet zo lang voor ze stierf, wat is uw geheim voor een gelukkig leven? ‘Tevreden zijn,’ zei ze.

Daar kan deze moeder van twee nog wat van leren.

Janneke Jonkman

Janneke (45) heeft drie dochters: een tweeling van 8 en een peuter van 2. Over de tweelingzwangerschap en -hectiek van de eerste jaren schreef ze het boek O jee het zijn er twee. Tegenwoordig probeert ze vanuit intuïtie en creativiteit te balanceren tussen haar werk als schrijver en het moederschap van drie meiden. Je kunt haar belevenissen ook volgen op haar Instagram.