Mama, ga op eigen benen staan – op papa’s portemonnee hoef je niet meer te rekenen
In Nederland is een groot deel van de vrouwen financieel afhankelijk van haar man. Na een relatiebreuk komen vooral moeders daardoor in de problemen. Partneralimentatie behoedde hen van de financiële ondergang. Maar dat gaat nu veranderen.
Sinds 1 januari is de regeling voor partneralimentatie veranderd: geen twaalf, maar nog maar vijf jaar kan iemand aanspraak maken op financiële steun van de ex-partner. Dit resulteerde op een run op echtscheidingen in de laatste periode van 2019. Vrouwen die een relatiebreuk doormaakten probeerden de scheiding er voor de jaarwisseling nog snel doorheen te drukken, zodat ze recht hadden op de volle mep. Het zijn vooral moeders die leunen op de partneralimentatie. Door het typisch Nederlandse ‘anderhalfverdienersmodel’, waarin papa kostwinner is en mama’s salaris slechts een leuk zakcentje voor de extraatjes, kunnen moeders vaak niet meer in hun eigen levensonderhoud en dat van hun kinderen voorzien als hun relatie op de klippen loopt. Dat is niet alleen onverstandig, het is ook schadelijk voor zowel de moeder, de kinderen, als de samenleving. De verkorte alimentatietijd moet ervoor zorgen dat vrouwen eerder financieel zelfstandig zijn. Of dat in Calvinistisch Nederland ook echt zo gaat werken valt nog te bezien, maar, als gescheiden moeder kan ik alleen maar zeggen: top.
LEES OOK: Een kind krijgen? Eerst de poepluiers verdelen.
Niet romantisch, wel realistisch
Financieel onafhankelijk zijn is mijns inziens een van de belangrijkste dingen in het leven. Vooral in het leven van een ouder. Heb je eenmaal kinderen dan is je allereerste prioriteit ervoor te zorgen dat zij krijgen wat ze nodig hebben. Het is fijn als je dat kunt doen samen met degene met wie je die kinderen hebt gekregen, maar je moet het ook altijd alleen kunnen doen. Je weet namelijk niet hoe het leven loopt. Een op de drie relaties loopt stuk. Het is dus niet meer dan realistisch om daarop te anticiperen. Ik word vaak weggezet als doemdenker met een anti-romantische moraal als ik dat feit aanhaal, maar het leven is nou eenmaal geen sprookje. Dat betekent niet dat je geen vertrouwen hebt in je relatie, of dat je bij voorbaat al met één been bij de uitgang staat, het betekent alleen dat je de grilligheid van het leven niet ontkent. Daarnaast kunnen er allerlei andere dingen gebeuren waardoor je partner zijn inkomen verliest. Ziekte, een ongeval, familie-omstandigheden, er is weinig voor nodig om het zorgvuldig opgebouwde kaartenhuis van het gezinsleven ineen te doen storten. En als je dan geen financieel vangnet heb is de landing bepaald niet zacht. Niet voor jou, maar vooral ook niet voor de kinderen.
Je leven kan opeens veranderen
Het is in deze tijd niet eenvoudig om te leven van één salaris. De kosten zijn hoog en worden alsmaar hoger en de lonen stijgen nauwelijks. Vrouwen verdienen nog steeds significant minder dan mannen en worden veel minder vaak aangenomen op hoge posities. Bovendien is de kinderopvang schreeuwend duur en worden werkende moeders in Nederland bijzonder slecht gefaciliteerd. Dat is allemaal waar en als werkende moeder ondervind ik dat zelf iedere dag weer aan den lijve en word ik er kwaad van. Ook ik erger me er geregeld aan dat ik, nadat de vaste lasten zijn betaald, van mijn salaris nauwelijks iets overhoudt en mijn man, die niet hoger opgeleid is dan ik en een even verantwoordelijke baan heeft, wel nog een leuk zakcentje heeft. Ook ik vraag me weleens af waarom ik dan iedere dag naar kantoor ga, ipv bij mijn kinderen te zijn. Maar ik weet ook dat dat ik doe, juist voor mijn kinderen. Ik weet hoe je leven zomaar opeens kan veranderen, hoe je er zomaar ineens alleen voor kan komen te staan. Ook al had je dat niet zo gepland, ook al is dat niet jouw keus. Ik weet hoe je iemand kunt kwijtraken waarmee je altijd had gedacht samen te zijn. Ik weet hoe ziekte je kan besluipen en voor altijd kan beperken. Ik weet hoe je kinderen je op een andere manier nodig kunnen hebben dan je ooit had gedacht. En ik weet dus ook hoe belangrijk het is dat je dan in staat bent om dat gezin financieel draaiende te houden. Geld maakt niet gelukkig, maar het onderhoud je wel. En uiteindelijk is dat de basis: dat je je kinderen kunt onderhouden.
Geen keus, maar een plicht
Natuurlijk zijn er uitzonderingen. Niet iedereen is in staat om (genoeg) geld te verdienen. Ik ben zelf chronisch ziek en het zou zomaar kunnen dat dat dusdanig zijn tol gaat eisen dat ik daardoor geen volledig salaris meer kan verdienen. Maar totdat je er niet meer toe in staat bent, zou een ieder zorg moeten kunnen dragen voor zichzelf en voor z’n kinderen. Je ex-partner jarenlang in jouw levensonderhoud laten voorzien omdat je verzaakt hebt aan die plicht te voldoen is mijns inziens niet eerlijk. Want dat is het dus: het is niet ieders eigen keus om wel of niet financieel onafhankelijk te zijn: het is ieders plicht als op zichzelf staand mens. We zijn allemaal uiteindelijk verantwoordelijk voor onszelf en voor de kinderen die wij kiezen te krijgen, totdat die zijn uitgegroeid tot volwassenen die ook weer verantwoordelijkheid voor hun eigen leven kunnen nemen. Je kunt ervoor kiezen het samen met iemand anders te doen, maar je mag je eigen verantwoordelijkheid niet op die persoon afschuiven. In een ideale wereld kun je ervoor kiezen thuis te blijven bij je kinderen en op het moment dat dat om wat voor reden dan ook niet meer gaat weer aan het werk te gaan en genoeg geld te verdienen. Maar, zoals ik al zei, het leven is nou eenmaal geen sprookje. En dus verre van ideaal.
Dat overkomt mij niet
Je kunt je kop in het zand steken, denken: dat overkomt mij niet. Maar feit is dat het vooral moeders zijn die in de problemen komen als hun relatie stukloopt. Simpelweg omdat zij zich te kwetsbaar hebben opgesteld, teveel van de autonomie over hun eigen leven hebben weggegeven. Dat is niet romantisch, dat is schrijnend. Struisvogelpolitiek heeft nog nooit constructief beleid opgeleverd. En in geen enkel bedrijf is het belangrijker om een stevige, stabiele, koers te voeren dan in de BV Gezin.
LEES OOK: Ja, ik werk fulltime. Maar nee, ik heb geen haastgezin.
Vala van den Boomen (41 jaar) heeft drie kinderen: een zoon van 12, die autisme heeft, en twee dochters van 10 en 6 jaar, die de chronische aandoening EDS hebben, net als zijzelf. Ze is getrouwd met Mario en werkt als beleidsmedewerker in de Tweede Kamer. De eerste tien jaar van haar moederschap heeft Vala niet geslapen, omdat haar kinderen altijd wakker waren. Die schade probeert ze nu in te halen. En dat is hard nodig, want de puberteit staat voor de deur. Dat brengt weer heel nieuwe uitdagingen met zich mee, dus heeft ze al haar krachten nodig.
