Brief aan alle vrouwen die geen kinderen kregen
Janneke las het boek ‘Echte vrouwen krijgen een kind’ en wil graag iets zeggen tegen alle vrouwen die (nog) geen kinderen kregen. Daarom deze brief.
LEES OOK: Brief aan alle moeders die een kind verloren
Lieve vrouw zonder kind,
Een gekke aanhef voor een brief, want wanneer ben je een vrouw zonder kind? Officieel – voor de statistieken – ben je dat als je 45 jaar of ouder bent en geen kinderen hebt, maar ik denk dat je je al veel eerder een ‘vrouw zonder kind’ kunt voelen. Bijvoorbeeld als je – op welke leeftijd dan ook – besluit definitief geen kinderen te willen. Maar misschien ook al als je op de leeftijd komt dat voor je gevoel iedereen om je heen kinderen krijgt – behalve jij.
Als je het zo bekijkt ben ik ook heel lang een ‘vrouw zonder kind’ geweest. Op mijn 36ste verjaardag had ik geen kind én geen relatie. En ik had geen idee of die er zouden komen. Het toeval (in combinatie met een kinderwens) wilde dat die er wél kwamen, sterker nog: een half jaar na die verjaardag had ik een relatie en was ik zwanger van een tweeling. Ik weet dat dat net zo goed anders had kunnen lopen en dat ik dus net zo goed jou had kunnen zijn. Net zoals jij misschien mij had kunnen zijn bij net iets andere omstandigheden.
Maar sinds ik moeder ben, ben ik dat een beetje vergeten – dat we dus eigenlijk ook elkaar hadden kunnen zijn. Dat besefte ik pas toen ik ‘Echte vrouwen krijgen een kind’ las van Liesbeth Smit. Zij schreef het boek omdat ze ooit kinderen wilde, maar het leven liep anders en, hoewel ze daar uiteindelijk vrede mee sloot, bleef er toch iets knagen. Want waarom wierpen sommige moeders toch zo’n muur op rondom moederschap, waar je als niet-moeder nauwelijks doorheen kwam? Gingen ze massaal ‘chips’ zeggen in plaats van shit, ‘kindjes’ in plaats van kinderen en woorden als ‘trotse mama’ en hashtagblessed gebruiken? En stelden ze regelmatig impertinente vragen zoals: ‘Waarom heb jij eigenlijk geen kinderen?’ – net alsof dat de regel zou moeten zijn, kinderen hebben. En waarom waren er geen échte leuke rolmodellen voor vrouwen zonder kinderen en waren ze in vrijwel alle Hollywoodfilms en tv-series – van Ally McBeal tot Sex and the City en van Mother’s Day tot The Hand That Rocks The Cradle – in het slechtste geval sneue figuren en op zijn best karikaturen?
Ik weet het ook niet precies, waarom dat zo is. Ik weet wel dat ik er ook mijn steentje aan bijdraag, aan die moederschapscultus. Ik schrijf immers stukjes over moederschap en hoewel ik het moederschap daarin niet verheerlijk, heeft het onderwerp – sinds ik zelf moeder ben – wel mijn bovenmatige interesse. Ik plaats mooie plaatjes op mijn Instagram en hoewel ik daar nooit hashtagblessed bij zal schrijven, wek ik zo wel de schijn dat het moederschap een aaneenschakeling is van mooie momenten (dat is niet zo uiteraard, het is een reminder aan mezelf dat het moederschap óók heel veel mooie momenten kent en de rest van de tijd heb ik geen tijd of zin om foto’s te maken). Ik zeg nooit ‘kindjes’ maar wel vaak ‘chips’. En als iemand zonder kinderen zegt dat-ie moe is, dan zeg ik – weliswaar niet hardop maar wel in mijn hoofd – heel hooghartig dat die persoon echt géén idee heeft.
Ik ken veel vrouwen zonder kind die fantastische moeders zouden zijn en ook niets liever zouden willen, maar bij wie het leven (tot nu toe) anders liep. Net zoals ik fantastische vrouwen ken die geen kinderwens hebben. Ik ken ook veel fantastische moeders, maar daar gaat dit stuk niet over. Hoe het bij jou liep, weet ik niet, lieve vrouw zonder kind. Misschien wilde je geen kinderen. Misschien wilde je ze wel, maar was de timing nooit goed. Misschien heb je er alles aan gedaan om ze te krijgen, maar is het niet gelukt. En alsof die keuzes – of niet-keuzes – al niet lastig genoeg waren, kreeg je ook nog eens te maken met een moederschapscultus waar jij niet per se om hebt gevraagd.
Ik baal daarvan. Dat jij die cultus ongevraagd in je maag krijgt gesplitst. Dat er overal waar je kijkt luierreclames zijn en moedertijdschriften (geen niet-moedertijdschriften) en kinderverjaardagsfeestjes waar je niet wordt uitgenodigd en opmerkingen dat jij ‘het gewoon niet begrijpt omdat je nu eenmaal geen moeder bent’. Terwijl moeders en niet-moeders natuurlijk helemaal niet zoveel van elkaar verschillen. We hebben volgens mij precies hetzelfde doel in het leven: gelukkig zijn er proberen er het beste van te maken, ook al is ons leven niet perfect. Hebben we allebei van die dagen dat we dolgraag even van leven zouden ruilen. En zijn we allebei, naast het stempel ‘moeder’ of ‘niet-moeder’ nog zoveel andere dingen. Vrouw, bijvoorbeeld. Of liefhebber van pizza, of van kattenfilmpjes kijken op internet terwijl je eigenlijk had moeten werken.
Het is geen excuus, maar ik wilde toch nog even zeggen dat ik het ook niet had zien aankomen. Dat het moederschap me zou besmetten als een virus en dat ik het liefst iedereen in mijn buurt ermee zou aansteken. Dat ik daarom soms ongevoelige vragen aan jou zou stellen of juist heel ongemakkelijk het hele onderwerp meed. Ik wist ook niet dat ik, in plaats van het moederschap ‘er een beetje naast te doen’ (zoals ik had verwacht), er zo door opgeslokt zou worden dat ik soms even geen aansluiting vond bij onderwerpen die níet over kinderen gingen. Het krijgen van een kind bracht een transformatie met zich mee die ervoor zorgde dat ik nooit meer helemaal de oude werd. Maar wat ik nu inzie, is dit: het niet-moeder worden doet dat óók met je. Ook jij onderging een transformatie, van iemand die misschien ooit wel moeder zou worden, naar iemand die dat (misschien) niet werd. Daarbij pelde je verwachtingen, conventies en misschien wel dromen af om te zien dat daaronder jíj verscholen lag. Iets waar ik trouwens door het moeder worden ook achter ben gekomen, dat ik los van alle stempels vooral ík ben.
Het vervelende van het hele thema vind ik: moederschap is zo definitief. Of je nu wel of niet moeder wordt, als je de ene weg bent ingeslagen, kun je nooit meer terug naar de andere. Wat we wel kunnen doen: elkaar de hand reiken en inzien dat onze levens niet zoveel van elkaar verschillen als we misschien denken. Echte vrouwen krijgen een kind vind ik wat dat betreft een eyeopener.
Liefs,
Janneke
Janneke (45) heeft drie dochters: een tweeling van 8 en een peuter van 2. Over de tweelingzwangerschap en -hectiek van de eerste jaren schreef ze het boek O jee het zijn er twee. Tegenwoordig probeert ze vanuit intuïtie en creativiteit te balanceren tussen haar werk als schrijver en het moederschap van drie meiden. Je kunt haar belevenissen ook volgen op haar Instagram.
