Als je moeder je niet meer herkent
Lina (38) wist altijd precies wie haar moeder was. Een sterke, lieve vrouw met een scherpe geest en een onuitputtelijke liefde voor haar gezin. Ze was degene die alles wist, altijd klaarstond en iedereen om haar heen bij elkaar hield. Totdat Alzheimer langzaam begon toe te slaan en haar moeder stukje bij beetje verdween.
Dit is het verhaal van Lina, die haar moeder verloor terwijl ze er nog was.
De eerste signalen: “Mam, je vergat nooit iets”
Het begon klein. “Mam, je had beloofd om langs te komen.” “Oh, echt? Dat weet ik niet meer.” Een keer vergeten is menselijk. Twee keer ook. Maar toen haar moeder steeds vaker afspraken vergat, namen de twijfels toe.
“Ik hield mezelf voor dat het de leeftijd was. Ze was toch al in de zeventig? Iedereen wordt weleens vergeetachtig. Maar toen ze ineens niet meer wist hoe ze haar favoriete recept moest maken, begon het te knagen.”
De huisarts werd ingeschakeld, onderzoeken volgden, en toen kwam de diagnose: Alzheimer.
“Ik wist niet eens hoe ik moest reageren. Alsof de grond onder mijn voeten werd weggeslagen. Mijn moeder? De vrouw die áltijd alles wist? Dat kon toch niet?”
De kleine verliezen doen het meest pijn
De eerste jaren ging het langzaam. Af en toe een woord vergeten, een naam die even niet kwam. Maar op een dag keek haar moeder haar aan en vroeg: “Wie was jij ook alweer?”
“Mijn hart brak. Ik lachte het weg, probeerde haar te helpen herinneren, maar de paniek sloeg toe. Want hoe ga je om met een moeder die je niet meer herkent?”
Langzaam verdween haar moeder uit de gesprekken. Haar scherpe humor werd vervangen door verwarring, haar liefdevolle zorgzaamheid door frustratie. Er waren goede dagen, waarin ze bijna de oude leek. En er waren slechte dagen, waarin ze Lina aankeek alsof ze een vreemde was.
“Het is alsof je steeds een stukje van iemand verliest, maar nooit in één keer. Alsof iemand het licht dimt in een kamer waar je nooit afscheid van hebt kunnen nemen.”
De rollen omgedraaid
Waar haar moeder vroeger altijd voor haar zorgde, werd het nu andersom. Douchen, aankleden, eten geven – simpele dingen die haar moeder vroeger zonder nadenken deed, werden een strijd.
“Het moeilijkste vond ik het verlies van waardigheid. Mijn moeder, die altijd zo trots en onafhankelijk was, moest ineens geholpen worden met dingen waar je als volwassen vrouw niet geholpen bij wílt worden. Ik zag haar worstelen met haar eigen onvermogen, met de frustratie dat haar lichaam en geest haar in de steek lieten.”
Soms werd haar moeder boos. Niet op Lina, maar op zichzelf, op de wereld, op alles wat ze niet meer begreep. En Lina kon alleen maar toekijken en proberen rustig te blijven.
“Er waren dagen dat ik naar huis reed en in tranen uitbarstte. Ik voelde me schuldig als ik boos werd, schuldig als ik even geen zin had om langs te gaan, schuldig omdat ik niet de dochter kon zijn die ze verdiende.”
Vaarwel zeggen terwijl iemand er nog is
Op een dag kwam het besef: mijn moeder is er nog, maar eigenlijk ook niet meer. De vrouw die haar vroeger troostte als ze verdrietig was, kon haar naam niet meer onthouden. Haar sterke moeder was veranderd in een kwetsbaar persoon die afhankelijk was van anderen.
“Ik heb geen echt afscheid kunnen nemen. Niet op de manier zoals je zou willen. Alzheimer is een sluipende dief die iemand langzaam uit je leven steelt. Tegen de tijd dat ik besefte dat ik afscheid moest nemen, was ze er eigenlijk al niet meer.”
Toch leerde Lina in die moeilijke jaren iets belangrijks.
“Ik heb geleerd dat liefde niet zit in herinneringen. Liefde zit in de momenten die je nog hebt, hoe klein ook. In haar hand vasthouden terwijl ze even rustig is. In samen zitten en muziek luisteren, ook al weet ze niet meer dat ze die muziek ooit mooi vond. In een blik, een aanraking, een seconde herkenning.”
Het leven na haar moeder
Lina’s moeder is er inmiddels niet meer. Maar haar afwezigheid begon al lang voordat ze fysiek overleed.
“Het moeilijkste aan Alzheimer is niet het einde. Het moeilijkste is alles ervoor. Het verdriet om iemand verliezen terwijl ze nog naast je zitten.”
Nu Lina zelf moeder is, denkt ze vaak aan haar eigen jeugd. Aan de moeder die haar alles leerde, die haar altijd opving. En soms, als ze haar eigen kinderen instopt, voelt ze haar moeder nog even dichtbij.
“Ze is weg, maar ergens ook niet. Haar liefde zit in mij, in hoe ik mijn kinderen opvoed, in hoe ik door het leven ga. En dat is iets wat Alzheimer nooit van haar heeft kunnen afpakken.”
