Man, bezint eer gij begint – want ja, een kind is heel veel werk
Een kind krijgen verandert je hele leven. Opeens draait het niet meer om wat jij wilt, maar om wat je kind nodig heeft. Volkomen logisch, toch? Voor veel mannen niet.
Onlangs had mijn man afgesproken met een stel vrienden. Een van deze mannen is nog niet zo lang geleden vader geworden. En zo’n kind, dat was toch wel hard werken, mopperde hij. Hij kon nauwelijks meer wat voor zichzelf doen, alles moest opeens gepland worden en zijn zoontje vroeg de hele tijd maar aandacht. Dat viel toch wel vies tegen. Toen mijn man de volgende ochtend tijdens het ontbijt verslag deed van deze conversatie moest ik moeite doen om me van het lachen niet te verslikken in mijn koffie. Tenslotte is het wel enigszins lachwekkend dat een volwassen vent van halverwege de dertig niet begrijpt dat een kind krijgen de nodige veranderingen met zich meebrengt.
In de kroeg hangen
Tot je er wat langer over nadenkt en je realiseert dat het eigenlijk helemaal niet zo grappig is. Omdat het niet alleen mijn mans naïeve en enigszins egocentrische vriend is die zo reageert op het vaderschap, maar hoe heel veel mannen reageren als zij een kind hebben gekregen. En je daaruit moet concluderen dat heel veel mannen dus geen flauw idee hebben waar ze aan beginnen als ze hun vrouw bezwangeren. Of ervan uitgaan dat hun deel van het werk gedaan is als de bevruchting plaats heeft gevonden. En als dan blijkt dat ze niet meer het hele weekend in de kroeg kunnen hangen met hun maten hebben ze er de schurft over in. Want zo’n kind is allemaal leuk en aardig, maar je moet er vooral niet teveel last van hebben.
LEES OOK: Met de baby gaat het top, maar mama gaat kapot (en waarom interesseert dat niemand?).
Kom niet aan papa’s vrijheid
In de bijna tien jaar dat ik moeder ben heb ik met grote verbazing gekeken naar de mannen in mijn omgeving die vader werden. Bijna zonder uitzondering stonden zij geïrriteerd en afwijzend tegenover het veranderen van hun leven. En kwam die verandering als een donderslag bij heldere hemel. Natuurlijk waren ze blij met hun kinderen en natuurlijk voerden ze zorgtaken uit. Maar allemaal waren ze van mening dat het toch niet zo kon zijn dat hun kroost hen al te erg beperkte in hun eigen behoeften. Allemaal vonden ze dat ze nog steeds geregeld uit moesten kunnen gaan, weekendjes weg met vrienden konden boeken, spontaan bedenken dat ze nu de kroeg in gingen, vier keer per week seks met hun vrouw konden hebben, konden overwerken, kortom: hun leven konden voortzetten zoals dat altijd was geweest. Alleen nu met een kind thuis.
Zwelgen in zelfmedelijden
Hoe dat dan moest met de behoeften van dat kind, daar stonden ze niet echt bij stil. Dat zou vanzelf wel goed komen. En dat kwam het ook. Alleen niet vanzelf, maar omdat hun vrouw altijd maar in die behoeften voorzag. Omdat hun vrouw wél een ander leven ging leiden. En zo hoort het ook, vonden de vaders. Niet zozeer omdat hun vrouw een vrouw is, inmiddels hebben de meeste mannen wel geleerd van dat stereotype af te stappen (of het in ieder geval niet meer hardop te verkondigen), maar omdat de vrijheid van een man niet in het geding mag komen. En dus zijn de papa’s van tegenwoordig collectief zeer verbolgen en vol zelfmedelijden. Want: of hun vrouw houdt ze thuis tegen wil en dank, of ze kruipen tegen een boze rug aan na het zoveelste weekendje festivallen. Ja, papa vindt zichzelf maar zielig. Zo was hem het vaderschap niet voorgespiegeld.
Een fair weather job
Wat dus precies de kern van het probleem is. We kunnen die mannen natuurlijk wel hoofdschuddend uitlachen, of ons opwinden over de nog immer ongeëmancipeerde houding van de Nederlandse vader en nee, het zijn geen kinderen meer, dus een beetje logisch nadenken en wat minder aan zichzelf denken zou hen sieren, maar de schuld volledig bij hen leggen is niet helemaal eerlijk. Tenslotte komt dat rare idee dat mannen hebben over wat vaderschap inhoudt wel ergens vandaan. Bij ons dus, de maatschappij als geheel. Nog steeds leren wij mannen kennelijk dat vaderschap een fair weather job is. Dat zij koste wat het kost recht hebben op hun eigen behoeftebevrediging, ook als dat ten koste gaat van de behoeften van de mensen met wie zij samenleven. Dat zij belangrijker zijn dan hun kinderen en de moeders met wie zij die kinderen op de wereld hebben gezet. Als dat is wat je altijd hebt geleerd, dan geloof je dat dat waar is.
Stomme stereotypes
Het is dus zaak om mannen te leren wat het betekent om een kind in leven te houden en op te voeden. Ruim voordat dat kind er daadwerkelijk is. Net zoals we bij vrouwen doen. Niet door melige papaklasjes zoals mijn man er ooit eentje volgde en niet door jolige machoboekjes zoals ‘Help, ik heb mijn vrouw zwanger gemaakt’, die claimen bij te dragen aan de emancipatie van de vader, maar hen in werkelijkheid juist verder terugduwen in hun stereotype rol van vrijbuitende, bierdrinkende, onhandige Harry, die weleens om de hoek komt kijken tegen de tijd dat Junior op de voetbalclub zit, maar door hen dezelfde uitgebreide en realistische voorlichting te geven die vrouwen ook krijgen als zij moeder worden. Zodat een man weet waar hij aan begint als hij vader wordt. Zodat hij zich bewust is van zijn verantwoordelijkheid ten opzichte van een hulpeloos wezentje dat hem voor alles nodig heeft en voor zijn partner met wie hij ervoor koos zichzelf voor altijd te verbinden aan een ander mensenleven. Pas als mannen zich daar echt van doordrongen zijn zullen ze begrijpen dat hun leven, inderdaad, ophoudt als dat van hun kind begint. Maar dat zij daar een heel ander, niet minder mooi, maar wel ander, leven voor terugkrijgen.
Bezint eer gij begint
Verandering is moeilijk en je ertegen verzetten een heel natuurlijke, menselijke, reactie. Ook moeders balen er bij tijd en wijle van dat hun leven niet meer is wat het ooit was. Ook wij voelen ons soms gevangen. Maar wij waren er in ieder geval enigszins op voorbereid, terwijl de meeste mannen er volledig door verrast worden. Daarom, voor alle toekomstige vaders: duik nog maar even snel spontaan die kroeg in, neem nog maar een biertje. En bezint eer gij begint. Want een kind is heel veel werk. Maar, om er dan maar een cliché in te gooien dat wij vrouwen ook altijd te horen krijgen: je krijgt er zoveel voor terug.
LEES OOK: Papa mag niet minder werken. Of wil papa dat liever niet?
Vala van den Boomen (41 jaar) heeft drie kinderen: een zoon van 12, die autisme heeft, en twee dochters van 10 en 6 jaar, die de chronische aandoening EDS hebben, net als zijzelf. Ze is getrouwd met Mario en werkt als beleidsmedewerker in de Tweede Kamer. De eerste tien jaar van haar moederschap heeft Vala niet geslapen, omdat haar kinderen altijd wakker waren. Die schade probeert ze nu in te halen. En dat is hard nodig, want de puberteit staat voor de deur. Dat brengt weer heel nieuwe uitdagingen met zich mee, dus heeft ze al haar krachten nodig.
