“Zeg, wil jij kinderen?” (En of je dat eigenlijk wel mag vragen)
Vorig jaar haalde presentatrice Bridget Maasland zich de kritiek van een hoop mensen op de hals, nadat ze tijdens een interview met actrice Katja Herbers voor RTL Boulevard naar diens kinderwens vroeg. Want: dat is privé. Dat vraag je niet. Vala dacht erover na en is in tweestrijd. Vragen naar andervrouws kinderwens: oke, of nee?
Het antwoord van Katja Herbers, namelijk dat zij van mening is dat vrouwen zulks niet aan elkaar dienen te vragen, kon op veel bijval rekenen. Het gaat namelijk niemand iets aan of je kinderen wilt of niet, vinden veel mensen. En daarnaast: weet jij veel wat voor verhaal er zit achter het feit dat een vrouw (nog) geen kinderen heeft? Niet voor alle vrouwen van in de dertig (de groep die meestal geconfronteerd wordt met deze vraag) is het vanzelfsprekend dat er kinderen komen. Of dat ze die überhaupt willen. Er kan sprake zijn vruchtbaarheidsproblemen, relatie-issues, psychologische zaken, of andere redenen en moeilijkheden waardoor een vrouw geen kinderen heeft. Zomaar vragen naar iemands kinderwens kan dan pijnlijk zijn. Wat moet je dan zeggen: “Het lukt niet om zwanger te worden.”, of “Ik heb al zes miskramen gehad”? Nogal vervelend als je daar helemaal niet over wilt praten. En het is waar, het gaat helemaal niemand wat aan.
LEES OOK: Néém je nou een kind, of kríjg je er eentje?
“Ik vind het moederschap gewoon het mooiste wat er is. Dus dan wil ik het er graag over hebben.” kwetterde Bridget ter verdediging. Maar dat is natuurlijk heel dom om te zeggen. En ook nogal egoïstisch. Hartstikke leuk voor je dat jij zo graag over het moederschap praat, maar het gaat niet om jou. Je vraagt naar het (potentiële) moederschap van iemand ánders en diegene mag zelf bepalen wat ze leuk vindt om te bespreken. Als zij behoefte heeft om over haar klepperende eierstokken te converseren dan doet ze dat wel uit zichzelf. En de vraag is natuurlijk wat er de zin van is zoiets persoonlijks en niet zelden ook precairs te vragen. Wat maakt het eigenlijk uit of iemand kinderen wil? Die kinderen zijn er klaarblijkelijk nog niet, dus je kunt in dat licht ook redeneren dat het gewoon geen gespreksonderwerp is. Als het goed is, is er heel veel meer te bespreken (Noord-Korea’s nucleaire dreiging of de vluchtelingencrisis bijvoorbeeld, ik gooi maar een balletje op) en is iemand zonder tekst en uitleg te geven over het waarom van haar kinderloosheid nog steeds even interessant. Tenslotte besta je niet bij de gratie van je baarmoeder.
Aan de andere kant: is het echt zo erg om ernaar te vragen? Het is toch gewoon precies dat: een vraag? Een vraag over iets waar vrijwel iedereen op een bepaald punt in z’n leven mee te maken krijgt, een beslissing over moet nemen en wat dus bij het leven hoort. Vanuit dat oogpunt bekeken is de vraag ‘Wil je kinderen?’ eigenlijk een heel normale. Er zit geen waarde-oordeel achter, het is gewoon een vraag, meer niet. En vragen staat vrij, toch? Jij hebt vervolgens het recht te antwoorden zoals jij dat zelf wilt. Je mag zeggen dat je daar niet over wilt praten. Dat je het te persoonlijk vindt. Of ongemakkelijk. Of, als het een heikel punt is, dan kun je dat gewoon zeggen. “Ja, ik zou heel graag kinderen willen, maar helaas gaat het niet zo makkelijk.” Dat is namelijk niet iets om je voor te schamen, iets wat verkeerd is, of wat je minder maakt. Het is kut en heel verdrietig, maar wat mij betreft hoeven we dat niet onder stoelen of banken te steken. Sterker nog, ik denk dat het wel goed is als we daar wat meer en opener over zouden praten. Misschien dat dan duidelijk wordt hoeveel vrouwen (en mannen overigens) met dat soort dingen eigenlijk te maken hebben. En hoe lastig en zwaar dat is. Maar ook als je gewoon geen behoefte hebt om erover te praten, wat natuurlijk prima is, wil dat toch niet zeggen dat de vraag op zich niet gesteld mag worden?
Wat natuurlijk meespeelt is het hardnekkige idee dat het eigenlijk raar is als je als vrouw boven de dertig geen kinderen hebt, of niet minstens met een dikke buik rondloopt. Aan mannen wordt bijna nooit gevraagd of ze kinderen willen, of waarom ze die nog niet hebben. Een volwassen man is niet per definitie vader, maar het is voor heel veel mensen nog steeds wel een gegeven dat vrouwen kinderen krijgen. Omdat dat zo hoort. Omdat je geen ‘echte vrouw’ bent als je geen moeder bent. Omdat dat nog steeds de enige status is die er echt toe doet en het moederschap, zoals Bridget lekker stereotype zelf ook aangaf, voor een vrouw hét doel is in het leven. Wat natuurlijk flauwekul is en fout op allerlei verschillende manieren. Vrouwen die het wel willen, maar niet kunnen, schieten blijkbaar jammerlijk hun doel voorbij en leiden een soort tweederangs leven en vrouwen die simpelweg niet willen, zijn een soort freaks of nature die eigenlijk overbodig zijn voor de soort. Dus als je tot één van beide groepen behoort snap ik wel dat je echt niet zit wachten op die vraag.
Het issue is dus eigenlijk niet het stellen van de vraag, maar het idee waaruit die vraag helaas te vaak voortkomt. Dáár zou verandering in moeten komen. Het is tijd dat we vrouwen niet meer classificeren als zijnde moeder of kinderloze vrouw. Het is namelijk niet van belang. Vrouwen zijn mensen, geen wandelende baarmoeders. En of ze wat in die baarmoeders willen of kunnen stoppen, dat zou ter kennisgeving aangenomen moeten worden, maar meer ook niet. Pas als het maatschappelijke, automatische beeld van de vrouw als moeder, als broedmachine, verandert, wordt de vraag ‘wil je kinderen?’ minder beladen. Niet iedere vrouw is moeder. Niet iedere vrouw wordt moeder. Niet iedere vrouw wil een moeder zijn. Pas als we dat normaal vinden kan de vraag ‘Wil je kinderen?’ gesteld worden.
Lees ook: Waarom ik groot respect heb voor de thuisblijfmoeder.
Vala van den Boomen (41 jaar) heeft drie kinderen: een zoon van 12, die autisme heeft, en twee dochters van 10 en 6 jaar, die de chronische aandoening EDS hebben, net als zijzelf. Ze is getrouwd met Mario en werkt als beleidsmedewerker in de Tweede Kamer. De eerste tien jaar van haar moederschap heeft Vala niet geslapen, omdat haar kinderen altijd wakker waren. Die schade probeert ze nu in te halen. En dat is hard nodig, want de puberteit staat voor de deur. Dat brengt weer heel nieuwe uitdagingen met zich mee, dus heeft ze al haar krachten nodig.
