Ouders, hou eens op met prijzen. Zo geweldig zijn die kinderen niet!
Beste ouders, het roer moet wéér om. Als we een succesvolle volgende generatie willen kweken moeten we alles wat we de afgelopen jaren over ouderschap geleerd hebben vergeten. Vooral als het gaat om hoe we onze kinderen prijzen. Want dat ophemelen dat we doen, dat gaat niet werken.
Persoonlijk word ik er altijd een beetje chagrijnig van dat de regels en wetten in ouderschapsland om de zoveel tijd weer veranderen. Dacht je net dat je goed bezig was, komt er weer een onderzoek om de hoek kijken waarin kort door de bocht staat dat je je kind helemaal aan het verpesten bent. Een paar jaar ouderschap kan je danig schizofreen maken, met al die verschillende adviezen en methodieken. Nu las ik bijvoorbeeld weer dat we het al jaren helemaal verkeerd aanpakken als het gaat om hoe we onze kinderen prijzen en stimuleren. Ik wilde al bijna met de Duplo gaan smijten, maar wat ik las sneed toch eigenlijk wel hout. Want: ouders van tegenwoordig prijzen hun kinderen de hemel in. Waarom? Nou ja, gewoon, omdat het kan. Maar het is nog maar de vraag of dat wel zo handig is.
Lees ook: Het geheim van alle ouders (waar niemand over praat!).
Want, zeggen verscheidene onderzoekers, je moet je kind prijzen om wat het dóet, niet om wie het ís. Het kan bijvoorbeeld best zo zijn dat jouw kind heel intelligent is, maar zo is hij nou eenmaal geboren, het is geen prestatie die hij geleverd heeft. En door je kind te complimenteren met iets waar hij niks voor gedaan heeft, motiveer je hem niet om zich meer, verder, beter te ontwikkelen. Dit gaat totaal in tegen de algemene ophemelcultuur waarin we momenteel leven. Kinderen worden aan de lopende band de hemel in geprezen, gewoon, omdat ze er zijn. Het ‘iedere deelnemer is een winnaar’ principe werd jarenlang geacht kinderen zelfvertrouwen te geven en sterk te maken. Echter, blijkt nu dat juist kinderen die geprezen werden om hun prestáties (om het winnen dus eigenlijk), het op volwassen leeftijd beter doen dan kinderen die altijd te horen hebben gekregen dat ze sowieso fantastisch waren, ook als ze daar eigenlijk niks voor deden en zich ook niet inzetten voor verbetering.
Het is de zogenaamde fixed mindset versus de growth mindset. Mensen met een fixed mindset zijn van mening (en hebben dus geleerd) dat de dingen nou eenmaal zijn zoals ze zijn. Je bent slim, of je bent het niet, zeg maar. Daar kun en hoef je niks aan te veranderen. Mensen met een growth mindset geloven echter dat de dingen niet zo statisch zijn. Intelligent zijn is leuk, maar het kan altijd nóg slimmer. Door te leren en te presteren. Maar wie zijn kinderen niet stimuleert om altijd de volgende horde te nemen, creërt daarmee eigenlijk luie mensen zonder drive om het beste uit zichzelf te halen. En welke mensen komen uiteindelijk aan de top (of dat nou professioneel, emotioneel, of sociaal is)? Juist, zij die altijd hard werken, doorgaan en zichzelf proberen te overtreffen. En dat doe je alleen maar als je geleerd hebt dat er tegenover iedere prestatie een beloning (materieel of emotioneel, dat maakt niet uit) staat. Want als je geleerd hebt dat je toch wel geweldig bent, waarom zou je dan je best nog doen?
Onderzoek toont aan dat kinderen met een fixed mindset niet snel geneigd zijn ergens moeite voor te doen. Als rekenen op school bijvoorbeeld moeilijk voor ze is geven ze het snel op, omdat ze denken dat ze het ’toch niet kunnen’. Ze zijn er tenslotte gewoon niet goed in en voor hun gevoel blijft dat zo. Andersom geldt hetzelfde principe: een kind dat altijd te horen krijgt dat het zo goed is in rekenen, heeft vaak niet de neiging om er nóg beter in te worden. Het is tenslotte al goed, dus waarom dan nog harder lopen? Terwijl kinderen die uitbundig geprezen worden na het oplossen van een som waar ze moeite mee hadden, zich gemotiveerd voelen om ook de volgende opdracht tot een goede einde te brengen. Oók als ze van nature gewoon niet zo cijferkundig zijn. Geprezen worden voor een triomf, iets dat je bereikt hebt, een prestatie die je geleverd hebt, maakt je eager. Je wilt meer, beter, mooier. Je krijgt, kortom, een winnaarsmentaliteit. En winnen, dat is nou eenmaal lekker.
Ik vind mijn kinderen de mooiste en de beste van de wereld. Gewoon, om wie ze zijn. Dat zal ik ook altijd blijven vinden, of ze later nou enorm succesvol worden, of niet. Maar ik wil wel dat ze altijd proberen het beste uit zichzelf te halen, zichzelf altijd zullen proberen te overtreffen. Dat dat soms misschien niet lukt, is geen probleem. Want je kunt geen succes hebben zonder ook te falen. Maar ik heb als ouder pas echt gefaald als ik straks drie luie, zelfingenomen mensen de wereld ingestuurd heb, omdat ik ze teveel onterechte veren in hun achterste heb gestoken, die ze eigenlijk helemaal niet verdiend hebben. Ja, mijn kinderen zijn geweldig. Maar het kan altijd beter. Die Tiger Mom, die was misschien helemaal zo gek nog niet.
Lees ook: Aan iedereen die mij ziet worstelen met mijn temperamentvolle peuter.
Vala van den Boomen (41 jaar) heeft drie kinderen: een zoon van 12, die autisme heeft, en twee dochters van 10 en 6 jaar, die de chronische aandoening EDS hebben, net als zijzelf. Ze is getrouwd met Mario en werkt als beleidsmedewerker in de Tweede Kamer. De eerste tien jaar van haar moederschap heeft Vala niet geslapen, omdat haar kinderen altijd wakker waren. Die schade probeert ze nu in te halen. En dat is hard nodig, want de puberteit staat voor de deur. Dat brengt weer heel nieuwe uitdagingen met zich mee, dus heeft ze al haar krachten nodig.
