Helicopterouders, ga eens landen! De kindertijd is overrated.
In de Westerse samenleving van dit moment zijn we heel erg gericht op onze kinderen en hun welbevinden. De opvoedmethodieken schieten als paddenstoelen uit de grond, de discussies over verantwoord ouderschap zijn niet van de lucht en we geven ontzettend veel geld uit aan ons nageslacht. Omdat we een goede toekomst voor ze willen, maximale ontplooiing proberen na te streven en ze alle kansen willen geven. Logisch, toch? Nou, eigenlijk is dat maar de vraag. Want, gaan we zo langzamerhand niet een beetje te ver in het faciliteren van de kindertijd van onze kinderen? Is onze ‘ouderbetutteling’ eigenlijk wel zo heilzaam? Het tegengeluid rukt langzaam op.
De Amerikaanse antropoloog David Lancy lanceerde onlangs zijn boek ‘The Anthropology of Childhood’. Hoewel nu al omstreden, wordt het door The New York Times geclassificeerd als ‘het enige babyboek dat ertoe doet’, aangezien het tegenwicht biedt voor de hedendaagse hysterie rondom kinderen en opvoeding. En dat er sprake is van ouderschapshysterie, dat kun je, mijns inziens in ieder geval, wel zeggen. In zijn boek stelt Lancy dat wij in het Westen een nogal romantische kijk hebben op kinderen, die eigenlijk uniek is ten opzichte van de rest van de wereld. De antropoloog hamert al heel lang op hetzelfde stokpaardje: Westerse kinderen worden veel teveel verwend. Niet alleen in materieel, maar ook, en eigenlijk vooral, in emotioneel-pedagogisch opzicht.
Lees ook: Spelen met mijn kinderen? Nou, liever niet!
In de Verenigde Staten krijgen steeds meer kinderen (en zelfs babies!) anti-depressiva voorgeschreven. Een peuter aan de Prozac, dat is echt niet meer ongewoon. Maar liefst vijf procent van de Amerikaanse kinderen draait momenteel mee op de wieken van de psychiatrische molen. De reden? Ouders van nu accepteren niet meer dat hun kroost pijn, verdriet en/of frustratie ervaart. Terwijl dergelijke emoties onderdeel zijn van een normale kindertijd. Tegenwoordig vinden we het echter onaanvaardbaar dat een kind ‘ongelukkig’ is. Maar waarom eigenlijk? En daarnaast, wat verstaan we onder ongelukkig zijn? Is het een ramp als een kind een tijdje wat minder lekker in z’n vel zit, bijvoorbeeld omdat er iets (nog) niet lukt, het misschien een beetje buiten de gebaande sociale paden loopt , of het iets ontzegd wordt dat het graag zou willen hebben? Want, is dat niet gewoon het leven? En dus iets waar iedereen mee moet leren omgaan, om zich later, als papa en mama je veters niet meer voor je strikken, staande te kunnen houden in de maatschappij?
De manier waarop wij onze kinderen beschermen en aan de hand nemen, is lang niet zo normaal als wij hier denken. In de meeste andere culturen zijn kinderen heel erg op zichzelf en op elkaar aangewezen. Ze moeten hun plaats in de samenleving verdienen, onder andere door actief mee te helpen in het gezinsleven en daarnaast het spreekwoordelijke wiel op eigen houtje uit te vinden. Sowieso is de ‘kindertijd’ zoals wij die in de huidige Westerse maatschappij kennen en actief proberen vorm te geven een relatief nieuw fenomeen, afkomstig uit de Nederlandse Gouden Eeuw. Dankzij de welvarende economie in de 17e eeuw was de noodzaak tot puur overleven minder groot en kreeg men dus tijd voor andere dingen. Hun kinderen verwennen bijvoorbeeld en hen de autonomie van en de verantwoordelijkheid voor hun ontwikkeling uit handen nemen. Resultaat: anno 2015 zitten we met een stel verwende snotapen, die geen poot meer uitsteken. Om maar even kort door de bocht te gaan.
Nou kunnen we de Amerikaanse maatschappij gelukkig (nog) niet parellel trekken met de Nederlandse, dus als je je 3-jarige hier bij het kinderdagverblijf aflevert met een potje Xanax in haar rugzakje omdat Fleurtje het leven niet meer zo goed aan kan, krijg je toch ietwat scheve ogen. Maar, we buigen wel steeds meer in de hysterische richting af. Attachment Parenting, Natuurlijk Ouderschap, co-sleepen, Hatha Flow Yoga voor babies, we wringen ons in allerlei bochten om het onze kinderen zo makkelijk en gerieflijk mogelijk te maken en vechten elkaar bovendien de opvoedtent uit over welke stroming er met de verantwoorde ouderschapsprijs naar huis gaat. Een beetje over the top is het allemaal wel, wat mij betreft.
Daarmee wil ik niet beweren dat we terug moeten naar de tijd van de kinderarbeid, of dat we een voorbeeld moeten nemen aan ouderschap uit donker Afrika, waar de kindertjes worden ingezet om, enorm zelfstandig, loodzware ploegen te trekken op de oogstvelden. Natuurlijk niet. Maar, ik vind wel dat de blijkbaar ontaarde antropoloog Lancy een punt heeft. Als je het mij vraagt hoeven kinderen niet maximaal gefaciliteerd te worden in alles wat ze willen. Als ze later groot zijn, kunnen ze dat namelijk ook gewoon wel vergeten. Ik doe niet overdreven mijn best om zogenaamde ‘jeugdtrauma’s’ te voorkomen (en laten we even realistisch zijn, een kind krijgt een trauma als het door zijn ouders mishandeld, verwaarloosd of vernederd wordt, niet als het geen vijf jaar in de echtelijke sponde mag slapen, of met de fles gevoed wordt). Die krijgen de Terroristen namelijk toch wel. Net zoals jij en ik die hebben. Want dat is hoe het werkt: uiteindelijk krijg je van je kinderen toch de schuld van alles. Je kunt het nog zo goed doen als ouder, kritiek en onvrede over hun jeugd zal het nageslacht toch hebben. Dat is namelijk de generatiekloof. En daar kun je je eigenlijk niet omheen ouderen.
We zijn een generatie van zogenaamde ‘helicopterouders’ geworden, altijd maar rond cirkelend boven onze kinderen, hen verstikkend met zorg, aandacht en geld. Omdat we denken dat dat goed is, dat onze kinderen daar recht op hebben. Maar hoewel Teuntje ongetwijfeld graag het nieuwste NERF-pistool wil hebben, wil dat niet zeggen dat hij dat dan dús ook maar moet krijgen. Dat het erg is als de ouders van Catootje haar niet aan de lopende band vermaken in het weekend omdat ze zich daardoor wellicht ‘niet gezien’ gaat voelen. Of dat we gelijk een blik kinderpsychiaters open moeten trekken als onze pubers zich opsluiten op hun kamers om wekenlang te luisteren naar deprimerende muziek van één of andere getergde emo-band.
Teleurstelling, frustratie en hartzeer horen bij het leven. Het is een package deal en je hebt het er maar mee te doen. Ja, ook als je nog onder moeders vleugels past. Ruimte krijgen om ongelukkig te zijn, boosheid te voelen of te zwelgen, juist dat soort dingen horen bij verantwoord en succesvol opgroeien. Ze net dat duwtje in het diepe geven en laten zwemmen zonder bandjes. Terwijl je zelf, natuurlijk, klaar staat met een handdoek om ze droog te wrijven na het watertrappelen. Maar wel op afstand, aan de kant. Want daarmee doe je een kind op de lange termijn hoogstwaarschijnlijk meer plezier dan met een van biologische oerossenwol geweven draagdoek, of een cursus mindfulness voor kleuters.
Lees ook: Ouders, ga het gevecht aan! Opvoeden kan niet zonder strijd.
Vala van den Boomen (41 jaar) heeft drie kinderen: een zoon van 12, die autisme heeft, en twee dochters van 10 en 6 jaar, die de chronische aandoening EDS hebben, net als zijzelf. Ze is getrouwd met Mario en werkt als beleidsmedewerker in de Tweede Kamer. De eerste tien jaar van haar moederschap heeft Vala niet geslapen, omdat haar kinderen altijd wakker waren. Die schade probeert ze nu in te halen. En dat is hard nodig, want de puberteit staat voor de deur. Dat brengt weer heel nieuwe uitdagingen met zich mee, dus heeft ze al haar krachten nodig.
